Aşılama
Spermlerin yumurta ile buluşmasını kolaylaştırmak için uygulanan bir yöntemdir. Aşılama; IUI (İntrauterin inseminasyon), rahim içi inseminasyon veya inseminasyon isimleri ile de anılır.
Özetlemek gerekirse; bu işlem için eşten semen (meni) örneği alınır, laboratuar koşullarında özel bir şekilde yıkanarak yalnızca canlı ve sağlıklı spermler elde edilerek en kısa zamanda özel bir kanül (boru) vasıtasıyla rahim içine verilir.
Semen örneğinin işlemden geçirilmeden, olduğu gibi rahim içine verilmesi tercih edilmez. Ancak spermlerin vajinada depolanmasını engelleyen fiziksel veya psikolojik durumlarda aşılama, işlenmemiş semenin verilmesi ile de yapılabilir.
Öncelikle erkekten alınan semen bazı özel solüsyonlarla yıkanıp kaliteli, sağlıklı ve hızlı hareketli spermler ayrıştırılarak elde edilir.
Tüm sperm ayrıştırma metotlarında amaç, daha iyi hareketli, normal yapıda ve yeterli sayıda sperm içeren konsantre semen elde etmektir. Aşılama için en azından 1 milyon hareketli sperm gerekir.
Aşılama için erkeğin 3 günlük cinsel perhiz sonrası semen (meni) örneği alınır. Laboratuarda özel filtreler ve özel yıkama teknikleri ile semen işlenir. Hazırlanan sperm konsantresi özel enjektör içinde ve bir termosta kadın doğum uzmanına gönderilir.
Sperm hazırlandıktan sonra geçen süre 1 saati aşmamalı, kısa sürede aşılama yapılmalıdır.
Doktorunuz, özel bir kanül (inseminasyon kanülü) ile sperm örneğini rahim içine hassas bir şekilde enjekte eder. İşlem anestezi gerektirmez, ağrısızdır.
Spermlerin rahim içine enjeksiyonu basınç oluşturmadan yavaş ve kontrollü yapılır.
İşlemden sonra bir süre (yaklaşık 15-20 dakika) dinlenmeniz gerekir.
Aşılama genellikle yumurtlama tedavileri ile birlikte de yapılabilir. Yumurtlama tedavisi (ovulasyon indüksiyonu), klomifen veya gonadotropinlerle olabilir. İşlem öncesinde follikül takibi ile yumurtlama durumunuz izlenir. Yeterince olgun follikül elde ettikten sonra bir "çatlatma iğnesi" (HCG) yapılır. Ovulasyon (yumurtlama) bu iğneden 36 saat sonra gerçekleşeceği için aşılamada da bu süre sonunda yapılır.
Bazen ise aşılama "spontan" yani yumurtanın kendiliğinden geliştiği adet dönemlerinde de yapılabilir.
Günümüzdeki verilere göre en başarılı sonuçlar, gonadotropin adı verilen yumurtalıkları çalıştırıcı ilaçlarla (iğne tedavisi) birlikte aşılamanın yapılması ile alınmıştır.
Aşılamadaki amaç; rahim ağzını (serviks) devre dışı bırakarak, daha fazla sayıdaki sağlıklı spermi rahim içine ulaştırmak, buradan da tüplere ulaşmasını sağlayarak gebelik şansını arttırmaktır.
Çünkü bazı durumlarda servikal mukus (rahim ağzı salgısı) sperm geçişine izin vermez. Aşılama ile bu şekildeki mukus engeli ortadan kaldırılmış olur.
Aşılama (IUI) Hangi Durumlarda Uygulanır?
Aşılama pek çok infertilite durumlarında uygulaması kolay, pratik, nispeten ekonomik ve risksiz bir işlem olduğu için pek çok durumda ilk tercih edilen yöntemdir. En sıklıkla:
- Düşük sperm sayı veya hareketlilik oranı (Erkek faktörü)
- Endometriosis
- Açıklanamayan İnfertilite (Unexplained Infertility)
- Servikal mukus problemleri (servikal faktör)
- Rahim ağzının (serviksin) anatomik problemleri
- Sperme karşı antikor varlığı (İmmünolojik İnfertilite)
- Kadında yumurtlamanın olmaması veya yetersiz olması (Ovulatuar Faktör)
- Cinsel işlev bozukluklarında tercih edilen bir yöntemdir.
Tüm bu durumlarda, inseminasyon genelde 4-6 defa denenir. Deneme sayısı uygulama nedenine, çiftin ihtiyaçlarına ve durumuna göre ayarlanır.
Başarı şansı kullanıldığı duruma göre değişir. %5- 20 gebelik şansı vardır. Uygun kişiye, uygun teknikle doğru zamanda yapıldığında gebelik şansı artar.
Aşılamadan sonuç alınamayan çiftlerde Mikroenjeksiyon (ICSI) 'ye geçilmelidir.
Aşılama işlemi (İntrauterin inseminasyon, IUI)
