Tubal Faktör
Tubal Faktör Nedir?
Genel olarak tüplerin tıkalı veya hasarlı olması sonucunda normal fonksiyon gösterememesine ve buna bağlı kısırlığa "tubal faktör" adı verilir.
Tüpler tıbbi literatürde salpinx veya fallop tüpleri olarak da geçmektedir. Tüplerin tıkalı olması problemine "tubal obstruksiyon" adı da verilmektedir.
Tüm infertilite (kısırlık) nedenlerinin %20-25’ini tubal nedenler oluşturur.
Tüpler Ne İçin Gereklidir?
Gebeliğin oluşabilmesi için tüplerin açık ve sağlıklı olması gereklidir. Oldukça hassas yapıdaki tüplerdeki bozulma yumurtanın taşınmasını ve dolayısıyla döllenme olayını engelleyebilir. Bozukluk en uç kısımda oluşursa yumurtanın yakalanıp tüp içine alınması bozulabilir.
Tüplerdeki Tıkanıklık Neye Bağlı Olabilir?
Tupteki tıkanıklık genital yolla tüpe ulaşan infeksiyonlardan (Chlamidia gibi) kaynaklanabileceği gibi "appendisit" gibi karın içindeki enflamasyon sonrası yapışıklıklar nedeniyle de meydana gelebilir. Ayrıca dış gebelik sonucunda hasta tüplerinden biri veya her ikisi de yitirilmiş olabilir.
Tüplerdeki Tıkanıklık Nasıl Tespit Edilir?
Tüplerin açıklığının belirlenmesi için başlangıçta "Histerosalpingografi (HSG)" adı verilen rahim filmi çekilir. Ancak bu filmde tüplerin açık olması her zaman tüplerin işlevsel olduğu anlamına gelmez.
Tup ile çevre dokuları arasındaki yapışıklıklar veya tüp içerisindeki dokuların daha önce geçirilen enfeksiyonlar veya cerrahi girişimler nedeniyle az da olsa zedelenmesi ile tüplerin açık olmasına karşın normal olarak fonksiyon göstermesini engelleyebilir. Bu nedenle tüplerin durumunu tam olarak gözlemleyebilmek için bazen "laparoskopi" gibi endoskopik tanı yöntemlerine gereksinim duyulabilir.
Özellikle 35 yaşına yaklaşan infertil kadınlar Laporoskopik inceleme geciktirilmemelidir.
Tüplerdeki Tıkanıklık Ultrason ile Görülebilir mi?
Hayır. Tüplerdeki tıkanıklık yalnızca HSG (ilaçlı rahim) filmi ve laporoskopi ile görülebilir.
HSG (İlaçlı film) yalnızca indirekt bir method olarak fikir verici iken laporoskopi "direkt olarak tanı koydurucudur". Ayrıca tüplerdeki tıkanıklıklar endometriosis adı verilen bir probleme bağlı ise laporoskopi ile açılma olasılığı da vardır.
TÜPLERDE PROBLEMLER ve KISIRLIK (İNFERTİLİTE)
Normal şartlarda gebelik oluşumu için spermlerin tüplere ulaşması için tüplerin açık olması gerekir. Tüpler açık olmazsa yumurtalıktan atılan yumurta tüpün içine alınamaz ve sperm ile buluşamaz. Yani gebelik sağlıklı bir tüp ve sağlıklı bir tüp-yumurtalık ilişkisini gerektirir. Aşağıda kısırlığa sebep olabilecek tüp problemleri (tubal faktör) ele alınmaktadır.
Tüp İltihabı (Salpenjit)
Tüplerin tıkanmasına yol açan etmenlerin en bilinenleri enfeksiyonlar yani tüplerdeki iltihabi reaksiyondur. Özellikle klamidya ve ureoplazma gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar başta olmak üzere, tüm genital sistem enfeksiyonları fallop tüplerinde kalıcı hasar veya tıkanıklık yapabilir.
Hidrosalpinks (hydrosalpinx) nedir?
Daha önce iltihabi bir nedenle tüplerinde tıkanıklık saptanan bazı hastalarda ultrasonografide veya laparoskopi sırasında tüplerin içinde sıvı birikimi olduğu görülebilir. Tüplerde sıvı birikimine "hidrosalpinks" adı verilir.
Hidrosalpinks durumunda, tüp bebek uygulanmadan önce tüplerin ameliyatla alınmasının gebelik oranını artırdığı görülmüştür ve bu nedenle hidrosalpinksi olan hastalarda tüp bebek uygulamadan önce laparoskopik olarak tüplerin alınması önerilmektedir. Çünkü hydrosalpinx içeriğinden salınan toksik maddeler embrionun rahim içinde tutunmasını engelleyebilir.
Endometriosis
Tüplerde kalıcı hasar bırakan bir diğer hastalık grubu da "endometriozis" dir. Peritoneal Faktör ve Endometriozis bir çok nedenlerle infertilite sebebi olabilen bir rahatsızlıktır.
Hidrosalpinks, tüp kanalı boyunca sıvı toplanmasıdır. Nadiren nedeni bulunamaz. Genellikle enfeksiyonlara ikincildir. Tüp içinde toplanan sulu sıvı, içerdiği zararlı maddeler nedeniyle de gebelik oluşumuna veya devamına zarar verir niteliktedir.
Piyosalpinks (pyosalpinx) nedir?
"Piyosalpinks" tüp içinde cerahat (irin) toplanmasıdır. Pyosalpinx ciddi bir durum olup acil tedavi, hastanede yatış ve gerekli hallerde ameliyat gerektirebilen bir enfeksiyondur.
Tubal Tıkanıklıkta Tedaviler ve İzlenecek Yol...
Nedeni ne olursa olsun, tüplerin tıkanık olması gebelik oluşumunu engeller. Bazen tek tüp tıkalıdır. Diğer tüp sağlıklı ise bu durumda gebeliğe ulaşma şansı vardır.
Her iki tüp de sağlıksız veya hafif derecede hasar görmüş ve tıkalı ise gebeliğe ulaşmak için öncelikle mikro-cerrahi ile tüplerin açılması (tubal reanastamoz) denenebilir.
Tubal tıkanıklığın yerine ve hasta yaşına bağlı olarak cerrahi şansı verilebilir.
Özellikle daha önce tüpleri bağlanmış hastalarda cerrahi tedavi sonrası normal yollardan gebe kalabilme oranı oldukça yüksektir. Ancak tüp tahribatı fazla olan hastalarda ve tıkanıklığın tüpün rahimden uzak olan bölümünde olması durumunda cerrahi ile başarı şansı düşüktür ve tüp bebek uygulaması ilk planda düşünülmelidir.
Ayrıca kadının yaşının ileri olduğu çiftlerde veya laporoskopide tüplerin açılamayacak kadar zarar gördüğü anlaşılması durumlarında cerrahi ile zaman kaybedilmesi yerine doğrudan tüp bebek uygulanması (ivf) yöntemi tercih edilmektedir.
