Vajinismus ve Tedavisi

Aşağıdaki yazı 'Vajinismus ve Tedavisi' hakkında, Cosmopolitan Dergisi Nisan- 2018 sayısı için Op. Dr. Süleyman Eserdağ ve Uz. Dr. Şenay Eserdağ tarafından yapılan röportajın içeriğidir.

VAJİNİSMUS ve TEDAVİSİ NASILDIR?
Ülkemizin en gizli cinsel sorunu hakkında bilgiler
Cinsel problemler ve çare arayışları geçen yıllara kadar ülkemizde, belki de tüm dünya genelinde bir sosyal tabuydu. İnternet kullanımının yaygınlaşması, forumlar, sosyal ve dijital medya, insanların hayata bakış şekillerinin değişmesi bu tür sorunların daha sıklıkla dillendirilmesine de neden oldu. Ülkemizde kadınlarda görülen cinsel sorunların başında ‘vajinismus’ geliyor.

Konu ile ilgili olarak HERA- Vajinismus Eğitim, Araştırma ve Tedavi Derneği Başkanı Jinekolog Op. Dr. Süleyman Eserdağ ve birlikte çalıştığı eşi Uz. Dr. Şenay Eserdağ ile görüştük. 

Vajinismus nedir?
Vajinismus cinsel ilişki sırasında yaşanılan kontrol dışı kasılmalara bağlı olarak cinsel ilişkiye girememe veya oldukça zor, acılı bir şekilde girebilme şeklinde kendisini gösteren bir cinsel problemdir.

Bu terimin kökeninde ‘vagina’ kelimesi var. Etimolojik olarak Latince’de vagina kelimesinin anlamı ‘kılıç kılıfı’ demek. ‘Gladius’ yani ‘kılıç’ anlamında kullanılan genel terim ise ‘penis’. Yani vajinismus; ‘kılıcın kılıfı ile bütünleşememesi’ anlamına geliyor. 

Vajinismus belirtileri neler?
Vajinismus belirtileri; cinsel ilişkiye girememe haricinde, ağrılı, acılı şekilde girme, tam bir birleşmenin sağlanamaması, farklı pozisyonlarda rahat olamama, vajina içine fitil, tampon, dilatör gibi yabancı bir cismi yerleştirememe ve jinekolojik muayene olamama gibi belirtilerle kendisini gösterebilir.  
Sorun neden kaynaklanıyor?

Ülkemizde kadınlardaki cinsel problemlerin başında yer alıyor. Problemin kökeninde çocukluk çağında yeterli düzeyde cinsel bilgilendirmenin olmayışı, yanlış ve abartılı cinsel bilgiler, ilk gece ile ilgili şehir efsaneleri yer alıyor. Ayrıca taciz, tecavüz ve cinsel istismarlar da önemli sebepleri arasında. Diğer taraftan zor doğum, düşük yapma veya jinekolojik müdahalelere bağlı travmalar da sonradan gelişen vajinismusa neden olabiliyor.

Oldukça yaygın olmalı?
Evet. Maalesef medyada yeterli düzeyde ele alınmadığı için üstü kapatılmış durumda. Heraklinik bünyesinde 2003 yılından bu yana tedavi ettiğimiz binlerce hastamız oldu.

Vajinismus, ülkemizde yaşayan her on kadından birisinin sorunu. Bu kadınlar ya eşleriyle hiçbir ilişkiye giremiyorlar ve halen bakireler veya ancak oldukça ağrılı, acılı kasılmalarla birlikte olabiliyorlar.

Problemi yaşayanlar çekindikleri, utandıkları veya bu tuhaf durumun yalnızca kendilerine ait olduğunu düşündükleri için kimseyle de paylaşamıyorlar. Düşünebiliyor musunuz? 20-25 yıllık evli ve hiçbir şekilde ilişkiye girememiş çiftlerle dahi karşılaşabiliyoruz.

2015 yılında kurmuş olduğumuz ve halen bu alanda ülkemizde tek olan derneğimiz (HERA) bu alandaki toplumsal farkındalığı arttırmak için pek çok çalışmalar da yapıyor. 

Vajinismus sorunu yaşayan hastaların profilleri nasıl?

Meslek gurubu olarak listenin başında öğretmenler yer alıyor. Hekimler ve sağlık çalışanları da dahil olmak üzere toplumumuzun her kesiminden hastalarımız var.

Bu hastalarımızın ortak profilleri arasında ‘otokontrol fazlalığı’ yani içsel disiplinin yüksek olması, risk almaktan kaçınma, kuralcılık ve mükemmeliyetçi kişilik yapısı bulunmakta. Bir de yaşadıkları olaylar karşısında kolay etkileniyorlar. Örneğin taciz veya zor doğum gibi trajik bir durumu psikolojik olarak içselleştirmeleri için bazen olayı duymaları dahi yeterli oluyor. Seyrettikleri bir film sahnesi veya rüyaları bile kendilerini olumsuz yönde etkileyebiliyor.

Eşleri için de zor olsa gerek…
Vajinismus eşlerinin de ortak karakter özellikleri var. Çoğu oldukça sabırlı, eşlerini olduğu gibi kabul eden, onları asla zorlamayan, anlayışlı yapıdalar. Aralarında derin bir sevgi bağları var. O yüzden yıllarca süren aseksüel evliliklerine rağmen eşlerini aldatmıyorlar.

Çiftlerin bir kısmı penetratif ilişkiyi denemeden, yalnızca yüzeyel temasla cinselliği yaşamayı tercih ediyorlar. Bir kısmı ise aynı çatı altında yaşayan iki ev arkadaşı gibi.  Erkek eş sinirli, gergin ve anlayışsız yapıda ise fiziksel şiddet, aldatma ve boşanmalara da rastlanabiliyor tabi.

Vajinismus ve tedavisi için aşamalar, uyguladığınız yöntemler nasıl?
Öncelikle hastaları bireysel ve çift olarak dinleyip, detaylı bir şekilde öykülerini alıyoruz. Daha sonrasında bir dakikadan kısa süren görsel, acısız, basit bir jinekolojik değerlendirmemiz var. Bu şekilde doğuştan gelen veya sonradan kazanılan fiziksel sorunlar net bir şekilde saptanabiliyor.

Vajinismusun ağırlığına göre beş ayrı düzeyi var. Jinekolojik değerlendirmedeki kasılmaların düzeyi ve telkinlere yatkınlık ile vajinismusun düzeyi de belirlenebiliyor. Tedavi yönteminin seçiminde hastalığın düzeyi de belirleyici.  

Sorunun kaynağında %90 psikolojik nedenler, %10’luk kısımda ise kızlık zarı veya vajina ile ilgili bazı anatomik engeller yer alıyor.

Psikolojik kökenli durumlarda, uygulanan tedaviler arasında bilişsel-davranışsal yaklaşımlar en ön sırada. Yani; başta kızlık zarı olmak üzere tüm genital alan, ilk gece ve cinsellik hakkında doğru bilgiler verilmekte, daha sonrasında da kadının kendi başına ve eşli çalışmalarla vücudunu tanıması, vajinal kaslarını yönetmesi hedeflenmekte. Bu da bir takım egzersizlerle mümkün oluyor.

Diğer taraftan hipnoterapi, akupunktur tedavisi, EMDR, vajinal botulinum toksini enjeksiyonu da uyguladığımız ‘destekleyici yöntemler’ arasında. Uygulanacak tedavi yöntemleri ve yol haritası hastanın durumuna göre daha ilk seansta belirleniyor. Belirlendikten sonra çiftlere vajinismus ve tedavisi hakkında detaylı bilgiler veriyoruz.. 

Kızlık zarı veya vajinadaki anatomik yapıya bağlı olarak gelişen fiziksel kusurlarda ise bazı cerrahi çözümler sunmaktayız. Sert, kalın, yüksek kenarlı veya ara bölmeli kızlık zarı yapılarında kızlığın tamamen alınması operasyonu yapılabilir. Bazen de kızlık zarına küçük bir kesi yapılması da yeterli gelebiliyor. Anatomik bir kusur yoksa cerrahi işleme gerek olmadığını da belirtelim. 

Cinsel ilişkiye girememe erkek eşlere de bağlı olabilir!
Özellikle ilk jinekolojik değerlendirme ve ayrıntılı öykü alma son derece önemli. Bazı erkek cinsel sorunlarının altından kadına ait faktörlerin yattığı gibi, kadına ait gibi görünen cinsel sorunların kaynağında da erkek eş olabilir. O yüzden ‘cinsel ilişkiye girememe’ sorununa sahip tüm bireyleri çift olarak değerlendirmek gereklidir.

Diğer taraftan vajinismus sorunu zamanla erkek eşte de erken boşalma, sertleşme problemi veya cinsel isteksizliğe yol açabiliyor. ‘Domino etkisi’ ile problem farklı boyutlar kazanabiliyor. Bu tür durumlarda erkek eşlere de bazı egzersizler, bazen de ilaç tedavileri gerekebiliyor. Evlilik sorunları olanlara evlilik terapileri de uygulayabiliyoruz.  

Vajinismus tedavileri ortalama kaç gün sürüyor?
Kliniklerimizdeki tedavileri ekip çalışması ile gerçekleştiriyoruz. Ekibimizde cinsel tedaviler konusunda uzman hekimler haricinde psikolog, davranış bilimci, sosyolog, ebe-hemşire ve aile danışmanları yer alıyor.

Her gün üst üste aldığımız ve yoğunlaştırdığımız seanslarla ortalama 3 ile 5 gün arasında sonuca ulaşmak mümkün.

Vajinismus tedavisi için methodları tamamen çifte özel olarak bireyselleştiriyoruz. Uyguladığımız yöntemler arasında hastalar tarafından itici gelen parmak egzersizleri yok. Onun yerine, pek çok hasta tarafından çok daha kolay tolere edilebilen bazı ‘pelvik rehabilitasyon çalışmalarını’ ve destekleyici yöntemleri yeğliyoruz.

Vajinismus probleminde, günümüzde uygulanan modern ve bilimsel yöntemlerle, ortalama 3 ile 5 gün arasında kalıcı çözüme ulaşmak artık mümkün. Sorunu yaşayanların erken dönemde profesyonel destek almaları ise şart! 

Cosmopolitan dergisi. Vajinismus ve Tedavisi. Nisan-2018.