Histerektomi (Rahmin Alınması)

Histerektomi nedir?

Histerektomi, uterusun (rahmin) tümden çıkarılması ameliyatıdır. Yunanca'da Histere: rahim, Ektome: kesme anlamına gelmektedir. Histerektomi ameliyatları, kadınlarda sezaryen ameliyatlarından sonra en sık yapılan ameliyatlar arasındadır.

Bu bölümde karından ve vajinal yoldan yapılan histerektomi ameliyatları tüm yönleri ile ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır.

Terminoloji
Tıbbi terminolojide TAH (Total Abdominal Histerektomi) rahmin karından yapılan kesiyle tümden çıkarılmasını, BSO (Bilateral Salpingoooferektomi) yumurtalıkların her ikisinin de birden alınmasını, USO (Unilateral Salpingooferektomi) yumurtalıklardan birisinin tek taraflı alınmasını tarif eden kısaltmalardır.

Subtotal Histerektomi ise rahimin tamamının değil bir kısmının çıkarılarak alınması ameliyatıdır. Subtotal histerektomi’de rahim ağzı kısmı (cerviks) çıkarılmamaktadır.

Yaşa ve kişinin hastalığının durumuna göre rahim alınması ameliyatları TAH, TAH+BSO, TAH+USO veya Subtotal histerektomi şeklinde olabilir.

Radikal histerektomi ise genital kanserlerde uygulanılan histerektominin daha da genişletilmiş halidir. Yani, rahimle birlikte yumurtalıklar, omentum, lenf düğümleri (lenf nodları) da ameliyatta çıkarılmaktadır.

Myomektomi ise rahim alınmaksızın yalnızca rahim içindeki myom veya myomların alınması ameliyatıdır. Özellikle genç veya tek bir myomu olan hastalarda histerektomiden çok myomektomi ameliyatı tercih edilmektedir.

Hangi durumlarda histerektomi ameliyatı yapılır ?
A) Uterus (rahim) myomları (Myoma uteri, uterin fibroid)
Histerektomi en sık olarak  uterusta (rahimde) bulunan myomlar için yapılmaktadır. Rahim duvarından köken alan uterin myomlar tıbbi literatürde myoma uteri, uterin fibroid gibi isimlerle de anılmaktadır.

Uterus (rahim) myomları kadınlarda en sık karşılaşılan tümörlerdir, tüm kadınların yaklaşık %20-25’inde myom bulunmaktadır. Myomlar büyüdükçe şikayet oluştururlar ve ameliyat gereksinimi doğmaktadır. Bu yüzden histerektomi ameliyatları en sık olarak  myom nedeniyle yapılmaktadır. 

Myomlar nedeni ile histerektomi kararının alınması genellikle anormal (düzensiz veya aşırı) kanamalar, kansızlık (anemi), pelvik (kasık) ağrı, sancılı ve bol adet görme veya bası gibi şikayetlere bağlıdır.

Myomlar kansızlık haricinde “bası” şikayetleri ile de ameliyat gereksinimi doğurabilirler. Özellikle barsak basıları kabızlık, idrar yoluna ait basılar idrar yolu ve böbrek şikayetlerine yol açabilir. 

Ayrıca ultrasonda myomun hızla büyümesi ve anormal görüntüsü üzerindeki şüpheler de kanser (leiomyosarkom) riskinden dolayı histerektomi endikasyonudur.

Myomlar ile ilgili bilgiler için tıklayınız  >>>

B) Endometrial polip
Rahim içinde yer alan zara “endometrium” (döl yatağı) adı verilir. Endometrium içinde yer alan, sayıları bir veya bir den çok olabilen ve polip adı verilen et parçacıkları kişilerde adet düzensizlikleri, kanama gibi şikayetler oluşturabilir.

Poliplerin pek çoğu vajinal yoldan yapılan “Operatif Histeroskopi” işlemi ile alınabilmektedir. Ancak kişilerde ek bir patoloji de varsa (myom veya kanserleşme belirtisi gibi) yapılacak işlem histerektomi ile rahimin tümden alınmasıdır.

Histeroskopi ile ilgili bilgiler için tıklayınız  >>>

C) Endometrial Hiperplazi
Endometrial zarın kalınlaşması, patolojisinde kistik mitotik değişimler göstermesi kanserleşmenin öncüsü (prekanseröz) bir durum yaratabilir. Buna endometrial hiperplazi adı verilir.

Çoğunlukla hormonal ilaç tedavileri ile düzeltilebilen bu durumlarda, özellikle nüks veya durumun iyileşmeyip sebat etmesi halinde histerektomi ameliyatı düşünülmektedir.

Endometrial Hiperplazi ile ilgili bilgiler için tıklayınız  >>>

D) Tedaviye dirençli adet düzensizlikleri
Yapılan ilaç tedavilerine direnç gösteren aşırı fazla ve uzun süren adet kanamaları genelde hormonal nedenlere bağlı olup özellikle menopoz dönemlerinde sık görülmektedir.

Düzensiz ve aşırı kanamalar kişilerde kansızlık (anemi) sorunu oluşturabilir. Anemi de kişilerde renkte soluklaşma, nefes darlığı, çabuk yorulma ve çarpıntı gibi bulgular ortaya çıkabilir.

Düzensiz kanamalar için uygulanan ilaç tedavileri etkili olmazsa veya hasta ilaç tedavisini kabullenemezse histerektomi ameliyatı düşünülebilir.

Uzun süreli kanı arttırmaya yönelik ilaç ve iğne ile demir tedavileri uzamış kanamaları olan hastalarda ancak geçici bir çözüm oluşturduğundan medikal tedaviye cevap vermeyen bu tür hastalarda histerektomi ameliyatı düşünülmelidir.

D) Endometriosis
Adet ağrılarının şiddetli olması (dismenore), şiddetli kasık ağrıları, pıhtılı ve zor geçen adetler, ilişki sırasında aşırı derecede ağrı çekme (disparoni) gibi durumlar endometriosis’in belirtisidir.

Endometriosis rahim içi zarından köken alan hücrelerin batın içinde değişik yerlere yayılarak gelişimlerini bu bölgelerde sürdürmesi ile karakterize bir patolojik rahatsızlıktır.

Endometriosisde de öncelikle şikayete yönelik ilaç tedavileri denenmelidir. Sonuç alınamayan ve çocuk istemeyen hastalarda ise histerektomi son tercih olarak kabul edilmektedir.

Endometriosis ile ilgili bilgiler için tıklayınız  >>>

E) Rahimin dışarı sarkması (Prolapsus Uteri)
Zor doğum veya doğumlar, karın içi basıncının artışı (batında kitle, kronik kabızlık vb), genetik olarak kollajen bağ dokusunun zayıflığı gibi durumlar sonucunda özellikle menopoz dönemindeki kadınlarda rahim, mesane ve barsak sarkmaları sık olarak izlenmektedir.

“Genital prolapsus” adı verilen bu sarkma durumlarında kişilerde rahmin dışarıya çıkması, haznede dolgunluk, idrar kaçırma, idrar tutamama gibi şikayetler ortaya çıkabilir.  

Rahimin dışarı sarkması olgularında hastalarda daha fazla tercih edilen yöntem “Vajinal Histerektomi (VAH)” yani rahimin karından kesi ile değil de vajina içine yapılan kesiyle çıkarılması ameliyatıdır.

F) Doğum komplikasyonları (Acil Histerektomi)
Acil histerektomiler daha ziyade doğumla ilgili komplikasyonlar sonucunda uygulanır. Normal doğum veya sezaryen sonrası rahim kanamasının durdurulamaması (uterin atoni), tamir edilemeyen rahim yırtıkları, bebeğin eşinin-plasentanın ayrılmaması (plasenta acreata ve inkreata) olgularında gerekli olabilir.

Aşırı-ani (abondan) kanama sorunu yaşayan bazı hastalar ile doğum sonrasında gelişen ani kanamalarda ise hastanın histerektomiye gidiş kararı da çok ani olabilir. Bu tür durumlarda ani karar verip hastayı ameliyata almak hayat kurtarıcıdır.

G) Diğer endikasyonlar (gerekçeler)
Histerektomi operasyonu ile ilgili diğer endikasyonlar arasında Rahim Kanseri (Uterus Ca),  Rahimağzı (serviks) Kanseri ve Yumurtalık (over) Kanseri, İyi huylu (benign) yumurtalık tümörleri, Tubovaryen Abseler (tüp ve yumurtalıklar içine yerleşen abseler) bulunmaktadır.

Kanser ameliyatları nedeniyle rahimin alınması gerekirse bu tür ameliyatlara "radikal histerektomi" ameliyatı denilmektedir. Radikal histerektomide rahimle birlikte yumurtalıklar (overler), omentum, lenf nodları da alınmaktadır. Ayrıca kanserin yaptığı metastazlara bağlı olarak değişik organlardan da parça çıkartılması gerekebilir.

Histerektomi kararı nasıl verilir?
Histerektomi kararı önce hastanın hastalığı ile ilgili bilgilendirilmesi daha sonrasında da hasta ve doktorun ortak görüşmesi sonucunda alınmalıdır.

Histerektominin genişliği, riskleri, anestezi şekli de hasta ve hasta yakınlarına ameliyat öncesi anlatılmalıdır.

Hasta eğer üreme döneminde ise çocuk doğurma yetisinin kaybı psikolojik şikayetleri de beraberinde getirebilir. İleride çocuk istemi olabilecek hastalarda öncelikle myomektomi ameliyatı (rahmin alınmaksızın myomların çıkarılması) tercih edilmelidir. Ancak çok zorda kalınırsa da her şeye rağmen ameliyat sırasında rahmin tümden alınması gerekebilir.

Histerektomi cinsel hazzı etkiler mi?
Birçok kadının ilgilendiği nokta ise ameliyatın hastanın dişiliğini kaybetmesine, cinsel doyumu azaltmasına, cinsel tatmin eksikliğine ve kocası ile arasındaki kişisel problemlerin artmasına neden olup olmayacağıdır. Üreme organlarının kaybına ilişkin üzüntü, diğer karın içi organlarının kaybına göre daha fazladır.

Hastanın ameliyattan sonra kendini kötü hissetme olasılığını en aza indirmek için ameliyat öncesi bilgilendirme ve hastayı hazırlamak önemlidir. Yapılan araştırmalar histerektominin bir çok hastada psikiyatrik bozukluk ve azalmış cinsel fonksiyonlara yol açmadığını göstermekle birlikte bu konuda zıt fikirleri savunan çalışmalar da mevcuttur.

Total Abdominal Histerektomi (TAH) nasıl yapılır?
Histerektomi iki şekilde uygulanabilir: Karından (abdominal) ve vajinal yoldan. Histerektomi ameliyatının türünün seçimi operasyona neden olan hastalığa, hastalığın yaygınlığına, hastanın yaşına, cerrahın tercih ve deneyimine bağlıdır.

Histerektomilerin yüzde 75'i abdominal yoldan (karından) yapılır. Bu tür ameliyatlara “Total Abdomaiinal Histerektomi” (TAH) adı verilir. Bu yöntemle yapılan histerektomi ameliyatında  rahimi yerinde tutan tüm bağlar ve beslenmesini sağlayan tüm damarlar tek tek bulunur, özel aletlerle tutularak kesilir ve özel dikişlerle bağlanır. Bu sırada rahimle yakın komşuluğu olan idrar torbası (mesane), idrar toplama kanalları (üreter) ve barsakların zarar görmemesi sağlanır.

Rahim çıkarıldıktan sonra vajinanın kubbesi (vaginal cuff) kapatılır, batın temizliği ve kanama kontrolü sonrası batın katları usul ve anatomiye uygun kapatılır.

Vajinal Histerektomi (VAH) ameliyatları ise vajinal yoldan rahmin çıkarılması operasyonudur. Teknik ayrı olmakla birlikte yapılan işlemler oldukça birbirine benzerdir.

Histerektomi Tekniği
“Ekstrakorporeal teknik” daha az kesi yeri, daha kısa operasyon süresi, daha az kan kaybı, hastanede kalış süresinin daha kısa olması nedenleri ile tercih edilen tekniktir. Biz de Hera Kadın Sağlığı Merkezinde hastalarımıza histerektomi ameliyatlarını extrakorperal teknik ile yapmaktayız.

Histerektomi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Histerektomi ameliyatı özetle, yaklaşık en fazla 6-8 cm uzunluğunda cilt kesisi ile batın katları usulüne uygun olarak açılarak rahimi asan ve tutan bağların tutulup, kesilip bağlanmasından sonra rahmin dışarı çıkarılması şeklinde yapılır.

Ameliyat ortalama olarak 1-1.5 saat kadar sürer. Genel anestezi (uyutularak) veya epidural anestezi (belden uyuşturularak) gerçekleştirilebilir.

Ameliyat sonrası hasta bakımı nasıldır?

• İdrar kesesinin travmatize olmasından dolayı hastanın idrar yapması zor olabileceğinden idrar sondası ameliyat sonrası 18-24 saat süreyle takılı bırakılır.
• Ameliyat günü hastanın ağızdan beslenmesi yasaklanır. Barsak hareketleri başladıktan sonra sıvı gıdalarla beslenmeye başlanır. Daha sonrasında hastanın sindirebileceği şekilde katı yiyecekler diyetine eklenir.
• Hastanın ameliyat sonrası erken dönemde ayağa kaldırılması damar tıkanıklığı ve pıhtı atması (tromboemboli) ile zatürre, atelektazi gibi akciğerlerle ilgili risklerini azaltır. Ayrıca barsak hareketlerinin bir an önce başlamasına neden olur.
• Dikişlerin tam iyileşmesi için hasta ameliyattan sonraki 6 hafta içinde fazla ağırlık kaldırmamalıdır. Yine, ameliyat sonrası 6 hafta içinde cinsel ilişki tavsiye edilmez.
• Yine, hasta tam iyileşene kadar araba kullanması tavsiye edilmez. Bunlar dışında hasta kendini iyi hissettiği sürece normal hayatını sürdürebilir.

Histerektomi ameliyatı geçiren hastalar nelere dikkat etmelidirler?
İlk iki hafta çok yorucu aktivitelerden kaçınmalı ve aktivite seviyesini yavaş yavaş arttırmalıdırlar.

Banyo; duş alma ve dökme suyla yıkanma şeklinde olmalıdır. Düzenli bir diyet izlenmelidir. Özellikle posalı ve sıvıdan zengin diyet tercih edilmeli, gaz yapıcı gıdalardan ise kaçınılmalıdır.

Yine idrar ve gaita yaparken şiddetli ıkınmaktan kaçınılmalıdır.

Eğer vajinal kanama veya ateş olursa doktora haber verilmelidir.

Önemlidir!
Histerektomi sadece rahmin çıkarılmasıdır.  Subtotal histerektomi harici, histerektomi ameliyatı olan kadınlar rahim tam olarak çıkarıldıysa  bir daha hiç adet göremez.

Cinsel ilişkiyi sağlayan organ ise rahim değil vajinadır. Histerektomi sırasında vajinaya dokunulmadığı için cinsel ilişki kurulmasında hiçbir zorluk ortaya çıkmaz.

Histerektomi sonrası kişi menopoza girer mi?
Rahimle birlikte yumurtalıklar çıkarılmadığı takdirde adet görülmediği halde menopoza ait belirti ve komplikasyonlar da oluşmaz. Yani kişi adet görmese de yumurtalıklar belli bir süre daha işlevini devam ettireceğinden ötürü kişi menopoza girmez.

Şayet birlikte yumurtalıklar da çıkarılmış ise operasyon sonrası “cerrahi menopoz” tablosu gelişir ve iki hafta sonra hormon replasman tedavisine başlanmalıdır. Çünkü cerrahi menopozda menopoza giriş çok hızlı olduğundan menopozun sıkıntıları da ani ve hızlı bir şekilde gelişecektir. 

Jinekolog hekimler tarafından özellikle 45 yaş üstündeki kadınlarda rahmin alınması gerekiyorsa, ileri yaşlarda kişiyi yumurtalık kanserinden korumak amacıyla yumurtalıkların da rahimle birlikte alınması tercih edilmektedir. (TAH_BSO ameliyatı)

Menopoz ile ilgili bilgiler için tıklayınız  >>>

Subtotal Histerektomi ameliyatı nedir?
Subtotal histerektomi ameliyatı, histerektomi ameliyatı esnasında rahmin tamamının değil de bir kısmının çıkarılmasıdır. Nadir olarak tercih edilen bir ameliyat çeşididir.

Özellikle genç hastalarda rahim ağzı bırakılarak rahmin çıkarılması ile bu hastaların ameliyattan sonra az da olsa düzenli adet görmeleri sağlanabilir. Bu şekilde kişiye psikolojik bir destek sağlanmış olur.

Dezavantajı ise rahim ağzı yerinde bırakıldığı için bu bölgeye ait yara, kanser öncesi (prekanseröz) ve kanser (cerviks ca) gibi olasılıkların her kadında olduğu kadar devam etmesidir.

Myomektomi ameliyatı nedir?
Myomektomi ameliyatı rahim kas dokusundan köken alan myom’ların (tumor, ur) alınması ameliyatıdır.

Myomlar rahimde bulundukları bölge ve büyüklüklerine göre kadınlarda değişik bir takım şikayetlere sebep verebilir. Miyomu olanlarda özellikle kasık ağrısı, sancılı adet görme, adet düzensizlikleri, kısırlık ve hamilelikte düşük yapma, erken doğum gibi şikayet ve komplikasyonlar artmaktadır.

Myom ile ilgili bilgiler için tıklayınız  >>>

Myomektomi ameliyatları, rahmin alınması gerekliliği olmayan hastalarda yapılan “myom veya myomların çıkarılması” operasyonlarıdır. Yapılan bir batın kesisi ile daha önceden yapılan ultrason tetkiki ile saptanan myomlar cerrahi olarak çıkarılmaktadır. Daha sonra da tüm batın katları kapatılmaktadır.

Myomektomi ameliyatları özellikle genç yaştaki kadınlarda ve daha sonra gebelik düşünen bayanlarda sıklıkla yapılmaktadır. Ayrıca kısırlık ve tüp bebek tedavilerine başlamadan önce rahimde myomu olan kadınlarda ve bu myomun ileride oluşacak bir gebeliğin gelişmesine engel olacağı düşünülüyorsa da yine tercih edilmektedir.

Hera Kadın Sağlığı’nda myomektomi yapılan hastalarımızı genellikle bir gün sonra taburcu etmekteyiz. Estetik olarak atılan dikişlerin hem iyileşme süresi oldukça hızlıdır hem de iz kalmamaktadır.

VAGİNAL HİSTEREKTOMİ
Vajinal histerektomi (VAH) vajinanın üst tarafından açılan küçük bir kesikten rahim (uterus) ve rahim ağzının (serviks) alınmasıdır. Çok yaygın olmasa da bazen aynı anda yumurtalıkların alınması da olanaklı olmaktadır.

Adet dönemlerinin çok ağır geçmesi ya da rahmin sarkması, vajinal histerektomi yapılmasının en yaygın nedenleridir. Her kadın vajinal histerektomiye uygun değildir; vajina genişlemişse ya da vajinal doğum yapılmamışsa çok zor olabilmektedir.

Vajinal histerektomi sırasında yumurtalıkların da alınması genelde olanaklı olmamaktadır.

Vajinal histerektomi sırasında gerekli ise vajina ön duvarı veya arka duvarı onarımı (Kolporafi anterior ve posterior) da yapılır. Genellikle ameliyat süresi 30 dakika ile 2 saat arasında değişir.

Vajinal Histerektomi nasıl yapılır?
Hasta ameliyat masasında  “litotomi pozisyonu” adı verilen pozisyondadır. Bu pozisyonda bacaklar birbirinden ayrık ve açıktır. Daha sonra rahim ağzı aletle aşağıya çekilerek rahmi tutan ve asan bağlar ile rahimi besleyen damarlar tutulup, kesilip, bağlanarak rahimin dışarıya çıkarılması sağlanır.

Daha sonra vajina kubbesinde bulunan kesi yeri usul ve anatomisine uygun tekrar kapatılmaktadır.

Biz Hera Klinik’te vajinal histerektomi olan hastalarımızı ameliyattan 1 gün sonra problem yoksa taburcu etmekteyiz.

Vajinal histerektomi’nin (VAH) hasta açısından bir iyi tarafı da idrar torbası sarkması ve rahim sarkması ile bunların neden oldukları idrar kaçırma gibi sorunların da aynı seansta düzeltilebilmesi olanağının olmasıdır.

Hastalar 1 ay sonra kontrole çağrılmaktadır.Problem saptanmamışsa cinsel ilişkiye başlanmasına izin verilebilir.

Histerektomi Ameliyatlarının Komplikasyonları
Hem karından (TAH) hem de vajinal yoldan yapılan hiterektomi ameliyatlarının ameliyat sonrasında bir takım problemleri (komplikasyonları) olabilmektedir.

Histerektomi yaptırmadan önce bu riskleri bilmeniz gerekmektedir. Bu tür komplikasyonlar genelde nadir olarak izlenmektedir.

Bunlar:

• Mesanenin, bağırsağın ya da üreterin (böbrek ve mesane arasındaki tüp) yaralanması
• Kan naklini gerektirecek kanama
• Kanamanın kontrol altına alınması ya da yaranın onarılması için yeniden bir ameliyat gereksinimi.
• Pelviste ya da kan dolaşımında enfeksiyon riski
• Bacakta ya da akciğerde tromboz (kan pıhtılaşması) riski
• Pelviste kan toplanması (hematom)
• Özellikle vajinal histerektomi ile birlikte ön vajina duvarı onarımı da gerçekleştirilmişse idrar yapmada güçlükler ortaya çıkabilmektedir. Bu sorunun olması durumunda bir sondanın yeniden mesaneye konulması gerekebilir.

Bu tür komplikasyonlar çok nadiren de olsa ortaya çıkabilen sorunlardır.

Laparoskopi Yardımıyla Yapılan Rahim Alınması Ameliyatları
Laporoskopi yardımı ile göbek deliği içinden 1 cm’lik ve kasık bölgelerinden de yapılan 0,5 cm’lik kesiler ile rahim çıkartılabilmektedir. Bu şekilde iyileşme süresi de oldukça hızlı olmaktadır.

LAVH (Laporoscopy Assisted Vaginal Histerectomy, Laparoskopi yardımıyla vajinal histerektomi) ameliyatları bu tür ameliyatlar arasında en bilinenidir. Bu ameliyatlarda yukarıdan (batından) küçük kesilerle rahmi asan ve tutan tüm bağlar kesildikten sonra rahim vajinal yoldan çıkarılmaktadır. Bu tip ameliyatlar jinekologlar arasında özel deneyim gerektiren ameliyatlar arasındadır.