Hipnoz
Hipnozu daha iyi anlayabilmek için öncelikle bilinçaltı hakkında kısaca bilgiler alalım...
BİLİNÇALTI DÜNYAMIZ
Gün içinde bütün gün iş yoğunluğumuz arasında bazen önümüzdeki bir kitaba veya kaleme bakar dalar gideriz. Değişik hayaller kurarak bulunduğumuz ortamdan tamamen farklı bir ortamda belki de bir tatil beldesinde buluveririz kendimizi…
Gece başımızı yastığa koyduğumuzda gün içinde veya haftalar öncesinde yaşadığımız tatlı veya acı bir olay gelir aklımıza ve aniden ruh halimiz değişiverir… Bazen aklımıza birden gelen korkularımızla irkilir, bazen de güzel olayları düşünerek birden içimizde bir mutluluk kıvılcımı çakar…
Bazen aşık olur ve sürekli tatlı hayallere dalarız, bazen de çok sinirlendiğimiz bir olay sürekli zihnimizi ziyaret eder ve bizi germeye devam eder…
Yaşadığımız olaylar nasıl oluyor da böylesine uzun bir zaman zihnimizde yer işgal ediyor?
Marmara depremini yaklaşık 5 milyon kişi bire bir yaşadı, ancak 1 milyon kişide “posttravmatik sendrom” dediğimiz bir süreç oluştu; yani en ufak bir sarsıntı veya deprem ile ilgili haber işitince panik halde kalbi hızla atan, aşırı derecede korkan, ürken bir kitle. Aynı depremi yaşayan 4 milyon kişide niye böyle bir durum ortaya çıkmadı? Kişilerde panik atak veya fobilerin ortaya çıkmasını sağlayan mekanizma nedir?
Neden bazılarımız doktor muayenesinden veya kan aldırmaktan aşırı derecede korkarken bazılarımız son derece rahat davranabiliyor? “Ağrı eşiği” denen durum kişiden kişiye nasıl bu kadar farklılıklar yaratabiliyor?
Tüm bu soruların cevapları belki de bilinçaltımızda yatmaktadır. Bilinçaltımız çocukluk hatta bebeklik döneminden itibaren adeta bir “kayıt cihazı” gibi çalışıp kendisi için gerekli tüm bilgileri depoluyor. Bizim için önemli olmadığını düşündüğümüz hatta unuttuğumuzu sandığımız bilgiler bile aslında bilinçaltımızda depolanmakta ve hayatımızın değişik dönemlerinde karşımıza çıkabilmektedir. Anlaşılıyor ki vücudumuzu yöneten yer beynimizdir.
Zihnimiz maalesef olumsuz olan bilgileri (korkma, başarısızlık, hastalanma, kazada yaralanma, ölme, tecavüze uğrama, yalnız kalma, sakat kalma gibi…) zıttı olan olumlu bilgilerden çok daha hızlı ve kolay alır. Bu nedenle çocukluk çağında çok az olan korkularımız ve endişelerimiz zamanla -eğer onları yeterince filtrelemezsek veya yenemezsek- erişkinlik döneminde artarak bir çığ gibi büyür.
Bilinçaltını olumlu olarak şekillendirmemiz ise bizim elimizde. Kötü ve olumsuz haberlerle bilinçaltımızı adeta bir çöplüğe dönüştürmemeliyiz. Bunun için egomuzu her zaman en üst düzeyde tutmalı ve olumsuz, abartılı bilgileri iyice filtrelendirmeliyiz belki de.
Peki ama her şeye rağmen elimizde olmayan nedenlerle bir takım psikolojik rahatsızlıklar, sıkıntılar veya korkular içimizde yer ederse ne olacak? Bilinçaltı dünyamıza istemeden giren düşüncelerden ve bu düşüncelerin yarattığı problemlerden kurtulabilir miyiz veya onların bizim üzerinde yarattığı olumsuzlukları azaltabilir miyiz?
Mantıksız olduğunu bilsek de elimizde olmadan (istemsiz bir şekilde) yaptığımız bir takım davranış veya hareketlerin kaynağı bilinçaltı olduğuna göre bilinçaltına girilerek bir iyileşme sağlanabilir mi? Kaynak, gerçekten bilinçaltında yatıyorsa evet…
Bahsettiğimiz terapi yöntemi de leblebi gibi uzun süreli antidepresan ilaç kullanımları ve bilinç düzeyinde kalan terapi uygulamalarından farklı bir yöntem olan “hipnoz tedavisi yani hipnoterapi”dir.
HİPNOZ ve HİPNOTERAPİ
Hipnoz, kişinin bilinçaltı düşüncelerine erişmeye çalışan bir tekniktir. Hipnoterapi ise hipnoz sırasında kişiye yapılan tedavi yöntemidir.
Birçok insan hipnozdan korkar ama aslında korkulacak esrarengiz bir şey yoktur. Tıbbi çalışmalar, hipnozun tedavi edici değerini, kuşkudan uzak apaçık bir şekilde ortaya koymuştur. Unutulmaması gereken nokta, “hipnozun asla bir büyü veya sihir olmadığıdır”.
Diğer bir tarife göre de hipnoz, “bir içe bakış, bir farkındalık ve bilinç altını isteğe bağlı şekilde yönlendirme hali” olarak tanımlanmaktadır. İçsel bir emilme, yoğunlaşma ve dikkatin odaklanmış halidir. Amacı ise bilinçaltını bizleri yöneten bilincin frenlerinden kurtarmaktır.
Bilinçli hipnoz ile bilinç tam olarak açıkken kişilerin bilinçaltındaki bir takım problemlerin ortaya çıkarılmasıyla bir “farkındalık durumu” yaratılabilmekte ve kişiye verilen bazı telkinlerle hayata geçirilebilecek olumlu etkiler oluşturulabilmektedir.
Hipnoterapi ise hipnoz ile yapılan tedavileri tanımlamaktadır. Dünyada hipnoterapiyi en sıklıkla psikologlar, diş hekimleri ve üçüncü sırada –hekimler arasında % 25 sıklıkla- kadın doğum uzmanları uygulamaktadır. Kadına özgü sağlık problemlerinin pek çoğunda psikolojik etmenler yer aldığı için hipnoz tedavisi ile ilaçlar veya cerrahi ameliyatlara gerek kalmaksızın pek çok problemler çözüme ulaşabilmektedir.
KADIN HASTALIKLARI ve DOĞUMDA HİPNOZ
Kadın yaşamında, genç kızlık dönemi ile başlayan adet şikayetlerinden menopozun sıkıntılarına kadar uzanan pek çok süreç içinde psikolojik komponent devrededir.
Kadınlarda veya genç kızlık döneminde, özellikle dismenore (sancılı adet görme) ve “premenstrüel sendrom” olarak bilinen adet öncesi gerginlik sendromunda hipnotik konsantrasyon ve telkinlerle şikayetler tam olarak giderilebilmekte veya azaltılabilmektedir.
(Üstteki Resim: Bir hastama hipnoterapi seansı uygularken)
Yine, adolesan dönemden itibaren evlilik dönemine geçiş sürecine kadar ilk gece, kızlık zarı gibi cinsellikle ilgili alınan pek çok olumsuz mesaj genç kadının cinsel hayatında problemlere yol açabilmekte ve ilişkinin hiç gerçekleşememesi (vajinismus) veya çok zor ve ağrılı olması (disparoni) gibi durumlara yol açabilmektedir.
Vajinismusta hipnoz tedavisi cinsel terapilere ek olarak uygulandığında tedavi sürecini oldukça hızlanmakta, kolaylaşmaktadır.
Evlilik sonrası gebelik sürecinde de kadınları bir takım psikolojik problemler beklemektedir. Bu psikolojik şikayetler her gebede farklı düzeyde olabilir. Bunlar arasında en sıklıkla gebeliğe ait bulantı ve kusmalar (hiperemesis gravidarum), gebelik süresince yaşanılan bunaltılar (anksiyeteler), doğum korkuları, erken doğum veya düşük yapma ile ilgili endişeler veya bebeğini sakat doğurma korkuları sayılabilir.
Son yıllarda hipnoz ile ağrısız normal (vajinal) doğum doğum isteği olan gebeler de artmaktadır. Hipnotik telkinler ile rahim kasılmaları azaltılmaksızın gebelerin ağrısız doğum yapabilmeleri mümkündür.
Yine doğum sonrası lohusalık dönemindeki depresyon hali (postpartum blues) ve anksiyeteye bağlı süt miktarının az olması gibi problemlerde de hipnoz terapileri kullanılabilmektedir.
Bazı kadınlar ise evliliklerinde birçok tedavilere rağmen gebe kalamamaları (infertilite) sonucunda bir takım psişik problemler yaşayabilmektedirler. Bu problemler motivasyonlarının kırılmasıyla kendilerinin daha kolay pes etmelerini sağlayabilmekte veya yaşama küsmelerine sebep olabilmektedir. Hipnoz terapileri ile kişilerin sıkıntıları azaltılabilmekte ve pozitif motivasyonları güçlendirilebilmektedir.
Yıllar sonra menopoz dönemine geçiş sürecinde de kadınlarda “perimenopozal sıkıntılar” (=klimakteryum şikayetleri) olarak adlandırılan sıcak basmaları, ateş, ter basması, çarpıntı, uykusuzluk gibi semptomlar (bulgular) görülmeye başlar. Bu semptomlar birkaç ay ile 10 yıl arasında devam edebilir. Hipnoterapi ile menopozun bu şikayetlerini azaltmak veya gidermek mümkün olabilmektedir.
|
Kadın hastalıkları ve doğumda hipnoterapi: |
Psikojenik hastalık ve problemlerde hipnoz…
Pek çok fobiler (sosyal fobi, böcek fobisi, karanlık alan fobisi, hastalanma fobisi gibi), yaygın anksiyete ve depresyon durumları, OCD (Obsesif Kompulsif Hastalık yani Saplantı Takıntı Hastalığında), korku ve endişelerin giderilmesinde, posttravmatik stres bozukluğunda, panik ataklarda da hipnoz son derece yararlıdır.
Ayrıca psikojenik kökenli bir takım cilt hastalıklarında (alerjiler, sedef hastalığı gibi) da hipnoterapi uygulanabilmektedir.
Yine, migren türü baş ağrılarında, uykusuzluk, sinirlilik ve gerginlik dönemlerinde ve menapoz şikayetlerinin giderilmesinde de hipnoz kullanılabilmektedir.
Kadınlarda sinirsel kökenli adet bozuklukları, premenstrüel sendrom (adet öncesi gerginlik sendromu), dismenore (adet dönemindeki sancılanma) da hipnoz ile şifa bulmaktadır.
Son yıllarda vajinismus gibi cinsel fonksiyon bozukluklarında hipnozun kullanılması çığır açmıştır.
Hipnoz tüm bu hastalıkların tedavilerinde bazen tek başına bazen de ilaç tedavilerine kombine olarak da kullanılabilmektedir.
Çocuk Hastalıklarında Hipnoterapi
Çocuklarda özellikle geceleri yatak ıslatmalarının tedavisinde, cerrahi ameliyatlar öncesi gerginliklerin azaltılması ve rahatlamalarının sağlanmasında, diş gıcırdatmalarının azaltılmasında, tırnak yemelerin engellenmesinde hipnoz tedavisi kullanılabilmektedir.
Diş Hekimliğinde Hipnoterapi
Özellikle diş çekimlerinde bölgesel olarak anestezi oluşturulmasında, özellikle çocuklardaki diş tedavilerinde, protez ve ortodonti uygulamalarında, diş gıcırdatmalarının tedavisinde hipnoz kullanılabilmektedir.
Diğer Alanlarda Hipnoz
Sağlık haricinde sporda, sanatta gücün ve yaratıcılığın en iyi şekilde kullanımında hipnoz son derece yararlı bir yöntem olarak görülmekte ve yıllardır uygulanmaktadır.
Yine, çocuklarda ve erişkinlerde sınav başarısının arttırılması, sınav paniğinin giderilmesinde son derece etkili bir yöntemdir. Sigara ve alkol gibi zararlı maddelerin bırakılmasında, aşırı kilolardan kurtulmada da uygulanabilmektedir.
Diğer bir alan ise adli olaylarda olayın aydınlatılması ve soruşturmaların yürütülmesindeki kullanımıdır. Ancak hipnoz altında verilen ifadelerin hukuksal bir geçerliliği bulunmamaktadır.
SORULAR ile HİPNOZ
Herkes hipnoz olabilir mi?
Evet. Yalnızca iletişim kurulamayan kişiler hipnotize edilemez. Bunlar arasında IQ seviyesi düşük olan embesil, demanslı (bunak) ve antisosyal kişilik tipine sahip (saldırgan) bireyler ile çok küçük yaştaki çocuklar (5-6 yaş altındakiler) sayılabilir.
Kimlerde hipnoza girme (hipnotizabilite) eğilimi yüksektir?
Zeki ve yaratıcı kişiler, ameliyat hemşireleri, polis veya asker gibi disiplinli bir yaşam tarzına sahip bireyler daha kolay, hızlı ve rahat bir şekilde hipnoz olabilmektedirler.
Hipnozdaki konsantrasyon derecesi nasıldır?
Bazılarımız araba kullanırken yola dalıp gidebiliriz (yol hipnozu). Veya bazılarımız da güzel bir müziğe kapılıp bizi bu müziğin bizleri götürdüğü o güzel anları zihnimizde yeniden yaşarız, belki de bu arada çalan kapının sesini duymayız. İşte kişilerin verilen telkinlerle değişik konsantrasyon dereceleri hipnozun da derinliğini belirler.
Hipnozun derinlikleri nasıldır?
Hipnoz, derinliğine göre hafif-orta ve derin olarak üç sınıfa ayrılır. Aslında, tıbben tedavi edici olması açısından derin hipnozun orta ve hafif hipnoza göre bir avantajı yoktur.
Genel olarak ilk seanstan sonraki hipnotik seanslar daha kolay gerçekleşir ve daha iyi bir dinleme duygusu elde edilir. Hipnotik derinlik kişiye bağlı olmakla birlikte genellikle daha çok uyum sağlayabilen kişiler ikinci ve üçüncü seanslarında tamamen gevşerler.
Rahat ve kolay hipnotize olmanın şartları nelerdir?
Kişinin hekim veya terapistine güvenmesi, O’nun ile işbirliğine girmesi, korkmadan ve tedirgin olmadan zihnini verilen düşüncelere ve telkinlere açması hipnotize olmayı kolaylaştıran faktörlerdir.
Hipnoz esnasında bilinç kapanır mı?
Hayır. Bilinçli hipnoz esnasında kişinin bilinci tamamen açıktır, yani kişi her olup bitenin farkındadır. Ayrıca kişi kendisine uygun düşmeyen telkinleri reddedebilir ve kendi istemi olmayan davranışlara tamamen kapalıdır. Bu şekilde hipnoz altındayken kişinin dışarıdan bir zarar görmesi mümkün değildir.
Hipnoz altındayken neler hissedilir?
Hipnoz altındayken rahatlık, mutluluk ve dinlenme hali olur.
Hipnotik seanstan kişinin çıkamama olasılığı var mı?
Hayır. Hipnozitörün hastasını aniden yalnız bırakıp odadan çıkması durumunda bile kişi 10-30 dakika arasında kendiliğinden hipnozdan çıkabilmektedir. Hipnozdan bazen geç çıkılmasının nedeni kişinin hipnozdayken yaşadığı aşırı memnuniyet ve mutluluk halidir.
Hipnoz esnasında olanlar ve konuşulanlar sonradan hatırlanabilir mi?
Evet. Hipnozdan çıktıktan sonra hipnoz altındayken bilinçaltındaki düşüncelerin ne oldukları hatırlanabilmektedir. Zaten hipnozun tedavi edici değeri bilinçaltınızın tamamen hatırlanması yeteneğine ile de ilişkilidir.
Herkes aynı şekilde mi hipnotize edilmektedir?
Hayır. Herkeste hipnotize olma tekniği ve yöntemleri farklıdır. Bu kişinin problemine ve kişilik özelliklerine göre değişebilmektedir. Yani, hipnoz tekniğinde bireyselleştirme ön plandadır.
Tıbbi dernekler hipnoz uygulamalarını onaylarlar mı?
Evet. İngiliz Tıp Derneği 1775'de tıbbi hipnoz üzerine bir rapor yayınladı. Amerikan Tıp Derneği sözcüleri de 1958'de tıbbi hipnozun kullanılmasını uygun gördüler.
Türkiye'de ise şu an için yasal bir düzenleme maalesef yok. Ancak hipnoz eğitimleri başta Yeditepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi tarafından değişik programlar dahilinde yalnızca psikolog, doktor ve diş hekimlerine kurslar ile verilebilmektedir.
Hipnozla istenmeyen alışkanlıklar bırakılabilir mi?
Evet. Sigara, alkol ve uyuşturucu gibi kötü alışkanlıkların bıraktırılması yanında aşırı yeme isteğinin azaltılarak zayıflamada amacıyla ve tırnak yeme, çocuklarda gece işemelerinin tedavisinde hipnotik telkinler oldukça yarar sağlayabilmektedir.
Kimler hipnoz yapma ile yetkisine sahiptirler?
Maalesef hipnoz konusunda pek çok hekim bilgi sahibi bile değildir. Bu konuda eğitim almış sertifikalı hekim, diş hekimi ve psikologlar ancak hipnoz yapma yetkisine sahiptir.
Bir kişinin hipnoz yapabilmesi çok büyük bir yetenek gerektirmese de yapılan hipnozun faydalı olabilmesi kişinin bilgi ve tecrübesine bağlıdır. Aksi takdirde bir takım tehlikeli sonuçlara yol açabilir.
Hipnoz uygulaması dinen sakıncalı mıdır?
Bütün Protestan mezhepleri hipnozun tıbbi açıdan kullanılmasını onaylarlar. Bunun gibi Musevilere ait inanç objektif değildir. İslami acıdan ehil kişilerin elinde tedavi amacı ile kullanılmasında hiçbir sakınca yoktur. Muhtemelen tedavi sınırları için özel şartları mevcuttur.
İlgili Olabilecek Linkler:
Vajinismus Nedir? >>>
Ağrılı Cinsel İlişki (disparoni) >>>
Menapoz ve Menapoz Tedavileri >>>
Sancılı Adet Görme (Dismenore) >>>
Premenstruel Sendrom (PMS) >>>
