Domuz Gribi

DOMUZ GİRİBİ  ve HAMİLELİKTE DOMUZ GRİBİ  AŞISI 

Dünyada bu yıl yaygın olarak domuz gribi enfeksiyonu salgını (H1N1) görülmektedir.

Bu bölümde 2009-2010 yıllarında dünyada görülen H1N1 (domuz gribi) pandemik salgını ile ilgili bilgiler bulunmaktadır.

Konu içinde influenza enfeksiyonu, grip virusleri, domuz gribi nedir, domuz grip salgını, domuz gribi bulaşma yolları, domuz gribi belirtileri, domuz gribinden korunma yolları, domuz gribi tedavisi, hamilelikte domuz gribi aşısı uygulamaları, mevsimsel grip, soğuk algınlığı ile domuz gribinin farklılıkları gibi güncel bilgiler bulunmaktadır.

Domuz gribi nedir?
Domuz gribi insanlarda özellikle de genç kesimde, hamilelerde ve sistemik rahatsızlığı olanlarda ölüme kadar gidebilen gribal bir enfeksiyon türüdür.

Domuz gribinin İngilizcesi “Swine Flu” olarak geçmektedir. Domuz gribi virüsü, influenza A virüs grubunda yer almakta ve H1N1 alt tipi olarak adlandırılmaktadır. 

Kuş gribi ise İngilizce’de  “Avian flu” olarak geçmekte ve H5N1 tipi influenza virusudur.
 
İnfluenza virüs nedir?

Orthomyxoviridea familyasının tek üyesi olan influenza virüsü, tek iplikli RNA genomuna sahip, zarflı bir virüs olup, sık karşılaşılan bir grip etkenidir ve her yıl genellikle sonbahar veya ilkbahar aylarında epidemilere yol açar.

Yandaki resimde influenza virüsü izlenmektedir.

 

 

 

Pandemi, Epidemi ve Sporadik nedir?

• Pandemi, tüm dünyayı saran bulaşıcı salgın hastalıklara verilen isimdir.
• Epidemi, seyrek olarak (bölgesel yerlerde) oluşan salgın enfeksiyonlardır.
• Sporadik ise küçük ve bölgesel salgınlara verilen isimdir.

İnfluenza kaç türlüdür?
İnfluenza üç türlü karşımıza çıkmaktadır. 
 

• İnfluenza A - İnsan, domuz, kanatlı hayvanlar ve sığırlarda görülen 10-40 yılda bir “pandemi yapan” türdür. Domuz gribi de şu anda pandemi yapmakta olan bir influenza A enfeksiyonudur.
• İnfluenza B - Yalnızca insanda görülen ve seyrek olarak epidemi yani “(bölgesel) bulaşıcı enfeksiyon salgını” yapan türdür.
• İnfluenza C - Yalnızca insanda görülen ve sporadik olgularla seyreden yani “küçük bölgesel bulaşıcı enfeksiyon salgını” yapan türdür.

Domuz gribi nasıl ortaya çıkmıştır?
Domuz gribi, kuş, insan ve domuzda hastalık yapan influenza türlerinin domuzda karşılaşarak genetik değişikliğe uğraması ve insanlara bulaşarak enfeksiyon yapabilme yeteneği kazanması sonucunda  ortaya çıkmıştır.

Kaç tür domuz gribi vardır?


Başlıca dört tip domuz gribi vardır: H1N1, H1N2, H3N2, H3N1

Dünyada şu an pandemi yapan tür H1N1 dir. Domuzlarda da en sık olarak izole edilen tür yine H1N1 dir.


Dünyada 20. Yüzyıl Grip Pandemileri
1918’de “İspanyol Gribi” (Spanish Flu), 40 milyon ölüm, Etken: H1N1
1957’de “Asya Gribi” (Asian Flu), 1-4 milyon ölüm, Etken: H2N2
1968’de “Hong Kong Gribi” (Honkong Flu), 1-4 milyon ölüm, Etken: H3N2

Şu anda mevcut grip virüsleri nelerdir?
Günümüzde sık karşılaşılan grip virüsleri:

• Mevsimsel grip (H3N2)
• Kuş gribi (Avian flu) (H5N1)
• Domuz gribi (H1N1)

Domuz gribi ilk ne zaman ortaya çıkmıştır?
Domuz gribi ilk kez 1930’lu yıllarda domuzlardan izole edilmiştir. 1918’de İspanyol gribi olarak tüm dünyada pandemi yapan ve 40 milyon kişinin ölümü ile sonuçlanan enfeksiyonun kaynağı ile ilişkili olabileceği belirtilmekle birlikte bu söylem kesin olarak netlik kazanmamıştır. 
 
Neden ismi “domuz gribi”dir?

Domuz gribi domuzlar arasında düzenli salgınlara neden olmaktadır. Ancak domuzlardaki ölüm oranı oldukça düşüktür.

Zaman zaman  domuz çiftliklerinde çalışan ve domuzlarla sıkı temas halindeki kişilerde sporadik vakalar bildirilmişti. Bu nedenle enfeksiyona “domuz gribi” ismi verilmiştir.

İnsanda pandeminin başlangıcı olarak kabul edilen İlk domuz gribi vakası 24 Nisan 2009 ‘da Meksika’da görülmüştür.

Domuz gribi 1918 yılında tüm dünyada görülen influenza pandemisine benzer….
Evet.  1918-1919 yıllarında tüm dünyayı etkisi altına alan “İspanyol gribi”nden tüm insan ırkının üçte biri etkilenmiştir. 1918 deki İspanyol gribinde önce Mart ayında hafif bir mevsimsel grip virüsü şeklinde salgın olmuş, sonra sonbaharda 2. dalga gelmiş ve virüs mutasyona uğradığı için daha ölümcül tablolar ortaya çıkmıştır.

İspanyol gribinde, bir yıldan kısa bir süre içinde 40 milyondan fazla insan hayatını kaybetmiştir!!!. Bu sayı birinci dünya savaşında ölen insan sayısından veya son 30 yılda AİDS’ten ölen insan sayısından fazladır. Bu pandemi sonrasında ortalama insan ömrü 10 yıl azalmış, dünya ekonomisi durgunluğa girmiştir.

Domuz gribinde uzmanları en çok endişelendiren durum, bu virüsten Meksika’da ölenlerin çoğunluğunun sağlıklı ve genç kişilerden oluşmuş olmasıdır.

Domuz grip salgını nelere yol açıyor?
Günümüzde görülen ve dünyayı saran (pandemik) grip salgını (H1N1) hastalığa yakalanan kişilerde yaklaşık binde 1 oranında ölüme neden olmaktadır. 
 
Ayrıca klinik vakaların % 15’inde değişik komplikasyonlara neden olmakta, %1-10’u hastaneye yatırılmakta, bunların çoğunluğunu küçük çocuklar, %7-10’unu ikinci ve üçüncü trimestrdeki hamile kadınlar oluşturmaktadır.

Domuz gribi nedeniyle hastaneye yatırılanların (hospitalize edilenlerin) %10-25’i yoğun bakıma alınmakta, bunların da %2-9’u ölümle sonuçlanmaktadır. Hamile kadınlarda yoğun bakıma alınma olasılığı 10 kat daha yüksektir.

Domuz gribi nasıl bulaşır?
Domuz gribi de mevsimsel grip ile benzer şekillerde bulaşmaktadır. H1N1 ve mevsimsel grip etkenleri aşağıdaki yollarla bulaşmaktadır:
Kişiden kişiye genellikle öksürme, aksırma esnasında ortama yayılan ve virüs içeren damlacıkların solunum yoluyla alınmasıyla bulaşır. Buna “damlacık yolu ile bulaş” adı verilir.

Bu damlacıklar, vücuda direkt solunum yolu ile alınabileceği gibi ortamdaki kapı kolu, masa, sandalye, telefon, elektrik düğmesi, klavye gibi cansız yüzeylerden eller vasıtasıyla alınarak ellerin ağız ve burna götürülmesi yoluyla da bulaşabilir. Bu tür cansız yüzeyler üzerinde virüs 2-8 saat süreyle canlı olarak kalabilmektedir.

Tokalaşma, öpüşme, sarılma gibi yakın temasla da bulaşma olmaktadır.

İçme, kullanma ve havuz sularıyla herhangi bir bulaşma gösterilmemiştir.

Domuz Gribinden Korunma Yolları

• Cansız yüzeylerin sık sık temizlenmesi ve ellerin sık sık yıkanması, bulaşma riskini de en aza indirecektir.
• Bulaşmış olma olasılığı  bulunan yüzeylere temastan kaçınmak, yüzeylere dokunmak gerekiyorsa da elleri, göze, ağza ve buruna değdirmemek önemlidir.
•  Öksürme ve hapşırma sırasında ağız ve burundan ortama damlacıklar yayılır. Bunlar yaklaşık 1.5 metre içinde ki diğer insanlarca soluk yolu ile alınabilir.
• Yayılmayı önlemek için, ağız ve burnun bir mendil ile kapatılması gerekir. Mendil yok ise ağız, kol ile kapatılmalıdır.
• Öksürdükten ve hapşırdıktan sonra eller bol sabun ve suyla yıkanmalıdır. Eller sık sık, en az 15-20 saniye süreyle su ve sabunla yıkanmalıdır.
• Kirli ellerle, gözlere, burna ve ağza dokunulmamalıdır.
• Su ve sabuna ulaşılamayan yerlerde (sokakta, toplu taşıma araçlarında, alışveriş merkezlerinde  v.b.) alkol içeren el antiseptikleri ve dezenfektanlar kullanılabilir.
• Hastalığın bulaşmaması için kapalı mekanlardan, çevredeki enfekte kişilerden uzak durulmalıdır.
• Bulunulan kapalı mekanlar sık sık havalandırılmalıdır.
• Gereklilik halinde maske (cerrahi maske) takılmalıdır.
• Hastalık tanısı konulursa, belirtilerin başlamasından 7 gün sonrasına ya da belirtilerin tamamen geçmesinden bir gün sonrasına kadar evde istirahat edilmelidir.

Domuz gribinde alınacak kişisel önlemler nelerdir?

• Genel sağlık kurallarına uymak
• Düzenli uyku uyumak
• Hastalık anında evde dinlenmek
• Stresten uzak durmak (stres immüniteyi düşürür)
• Bol sıvı almak
• Dengeli ve düzenli beslenmek
• Gerekli durumlarda tıbbi maske kullanmak
• Gerekli durumlarda tek seferlik kağıt mendil kullanıp çöpe atmak
• Öpüşerek ve tokalaşarak selamlaşmamak
• Korunma amaçlı herhangi bir antibiyotik veya antiviral ilaçlar kullanmamak
• Şüpheli bir durumda doktora başvurmak gereklidir. 

Grip ve Soğuk Algınlığı  arasında ne gibi farklar vardır? 
Aşağıdaki tabloda domuz gribi ile soğuk algınlığı arasındaki farklılıklar ve domuz gribinin belirtileri sıralanmaktadır.

 

BELİRTİLER	SOĞUK ALGINLIĞI	GRİP
ATEŞ	Nadiren olur	Genelde 38 derece üzeri yüksek ateş görülür
BAŞ AĞRISI	NADİR	SIK
KAS- EKLEM AĞRILARI	HAFİF	SIK
BİTKİNLİK	YOK	YOĞUN
YATAK ISTİRAHATİ	GEREKTİRMEZ	GEREKTİRİR
BURUN AKINTISI	SIK	HAFİF
HAPŞIRMA	SIK	SIK
KOMPLİKASYONLAR	Snüslerde yanma (konjesyon), kulak ağrısı	Pnemoni (zatüre), sinüzit, otit, bronşit, enselalit ve ölüm.

Domuz gribi ne kadar sürer çıkar? 
Hastalığın 1-2 günlük kuluçka döneminden sonra birden bire ortaya çıkışı tipiktir. Hasta genellikle hastalığın başladığı saati ifade edebilir.

Komplikasyon gelişmediği taktirde 3-4 gün sürer. Enfeksiyon ve virüsün saçılımı, çocuklarda ve immün sistemi zayıf kişilerde bir haftaya kadar uzayabilir.

Domuz gribinin belirtileri nelerdir? Bu belirtiler (semptomlar) hangi oranda görülür?
Bir hastalığın belirtilerine “semptom” adı verilir.

• Domuz gribinin belirtileri (semptomları) sıklık sırasına göre aşağıda sıralanmıştır. Domuz gribinin belirtileri: 
• Titremeyle yükselen ateş (% 93)
• Öksürük (% 83)
• Solunum sıkıntısı (% 54)
• Halsizlik, bitkinlik (% 40)
• Titreme (% 37)
• Kas ağrısı (en fazla bacaklarda ve sırtta) (% 36)
• Burun akıntısı (% 36)
• Boğaz akıntısı (% 31)
• Baş ağrısı (% 31)
• Kusma (% 29)
• İshal (% 24) 
• Bazen gözlerde yanma, fotofobi (ışıktan kaçınma, rahatsız olma) ve göz hareketleriyle ağrı en sık görülen semptomlardır.

Domuz gribi ne tür  komplikasyonlara yol açar?
Bir hastalığın ilerleyerek başka tür hastalıklara ve rahatsızlıklara neden olmasına “komplikasyon” adı verilir.

Domuz gribi en sık olarak akciğer komplikasyonlarına yol açmaktadır. 
 
Domuz gribinin sebep olduğu akciğer komplikasyonları virüsün neden olduğu

• Viral zatürre (primer viral pnömoni),
• Virüs sonrası gelişen bakteriyel zatürre (sekonder bakteriyel pnömoni)
• Kronik akciğer hastalıklarının alevlenmesidir. 

Mevsimsel influenza virusleri de esas olarak sekonder pnömoni yaparken, domuz gribi olgularında % 25 oranında primer pnömoni gelişmektedir.

Yani domuz gıribi virusu daha büyük olasılıkla doğrudan akciğere yerleşip pnömoniye neden olmaktadır.

Domuz gribinin neden olduğu diğer komplikasyonlar: 

 

Domuz gribi enfeksionu akciğer hastalıkları haricinde başka tür komplikasyonlara da neden olmaktadır.

 

 

Domuz gribinin yapabileceği diğer komplikasyonlar:

Kalp ile ilgili komplikasyonlar: Myokardit (kalp kası iltihabı), perikardit (kalp zarı iltihabı) ve kalp tamponadı 

• Beyin, Sinir iltihapları ve Felçler: Guillain Barre sendromu, transvers myelit, ensefalit, polinörit 
• Kas iltihapları: Miyozit (myoglobinüri ve CPK yüksekliği) 
• Parotis bezi iltihabı: Parotit
• Kulak iltihabı: Otit
• Sinüslerin iltihabı: Sinüzit

Domuz gribinde kesin tanı nasıl konmaktadır?
Domuz gribi belirtileri diğer mevsimsel griplerle oldukça benzerlik göstermektedir. Tedavisi de benzer olduğu için genelde ayırıcı tanı için pahalı ek tetkiklere gerek görülmemektedir.
Nadiren özel durumlarda kesin ayırıcı tanının yapılması yarar sağlamaktadır. 
 
Domuz gribinde kesin tanı sağlayan tetkikler şunlardır: 

• RT-PCR (Real Time Polymerase Chain Reaction)
• Viral kültür
• Spesifik nötralizan antikor titresinde dört kat artış olması.

Hangi gruplar domuz giribi açısından risk altında bulunuyor?
H1N1,  özellikle astım ve diyabet gibi kronik hastalıkları bulunan kişiler ve hamile kadınlar açısından son derece tehlikeli kabul edilmektedir.

Domuz giribinin bugüne kadar 6 aylıktan 24 yaşına kadar çocuklarda ve gençlerde en fazla yayıldığı görülmüştür.

Sağlık çalışanları ve çocuk bakıcılarının da risk altında olduğu belirtilmektedir.

Domuz gribi tedavisi, domuz gribi tedavisinde ne tür ilaçlar kullanılır?
Bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlara “antibakteriyel ajanlar” denirken, virüse bağlı (viral) enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlara “antiviral ajanlar” adı verilir. 
 
Domuz gribi tedavisinde klasik antiviral ilaçlardan “amantadin” ve “rimantadin” KULLANILMAZ.
 
Domuz Gribi tedavisi için etkinliği kanıtlanmış olan iki ilaç vardır: 

• Zanamivir etken maddesi içeren Relenza®        
• Oseltamivir etken maddesini içeren Tamiflu®

Ayrıca ABD’nde FDA (Food and Drug Administration Commitee), 23 Ekim tarihli duyurusunda intravenöz  "Peramivir"in acil durumlarda kullanılabileceğini bildirmiştir.

Antivirallerle olumlu sonuç alabilmek için domuz giribi tedavisine erken dönemde başlamak çok önemlidir. İlk 48 saatten sonra başlanan tedavinin yararı gösterilememiştir. 
 
Domuz gribi tedavisi için Relenza ve Tamiflu hamilelikte kullanılabilir mi?
Relenza ve özellikle Tamiflu, gebelik ve emzirme döneminde çok gerekmedikçe kullanılmamalıdır.

Relenza’nın gebelikteki kullanımı kategori B, oseltamivirin ki kategori C’dir. Bu nedenle Relenza gebelikte daha güvenilirdir.

Gebelikte ilaç kullanımı ve teratojenite ile ilgili bilgiler için  >>>

Relenza ve Tamiflunun diğer ilaçlarla bilinen bir etkileşimleri de yoktur.

Dünyada gribe karşı vitamin takviyesi ve geçmişte kullanılan ilaçlar çözüm olabilir mi?
Hayır çözüm olamaz. DSÖ pandemi düzeyini 11 Haziran 2009 itibari ile Faz 6’ya çıkarmıştır.

Her yıl görülen normal mevsimsel influenza ortalama olarak 250 – 500.000 kişinin ölümüne yol açmaktadır. Bir influenza pandemisinin ise etkileri ve sonuçları ağır olacaktır.

 H1N1 influenzanın insanlarda ciddi hastalıklara (zatürree ve solunum yetmezliği gibi) ve ölümlere yol açtığı bildirilmiştir.

Domuz Gribinden Korunma Yolları
H1N1 virüsünden korunmak için Dünya Sağlık Örgütü şunları tavsiye etmektedir:

• İyi görünmeyen, ateşi olan veya öksüren insanlarla yakın temastan kaçınılmalıdır.
• Eller sık sık sabunlu suyla yıkanmalıdır.
• Genel sağlığa dikkat edilmelidir. Uyku miktarı yeterli olmalı, iyi beslenilmeli ve fiziksel olarak aktif olunmalıdır.
• Hasta kişilerle yakın temastan kaçınılmalıdır.
• Bu hastalıkla bulaşmış (kontamine olmuş) olabilecek yüzeylere temas etmekten kaçınılmalıdır.
• Öksürüldüğünde ya da hapşırıldığında ağız ve burun bir kağıt mendille kapatılmalıdır.  

CDC ve DSÖ, H1N1 pandemisine karşı aşılamayı önermektedir. Bu nedenle de vitamin takviyesi gibi yöntemlerin yeterli olmayacağı açıktır.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) özellikle risk grubundaki hastalarda test sonuçları beklenmeden hastalık semptomları ile karşılaşır karşılaşılmaz antiviral ilaçlar ile tedaviye başlanmasını da önermektedir.

Aşılama çalışması gerekli mi?
CDC (Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi) aşıların gribi önlemekte en iyi araç olduğunu dile getirmektedir. CDC bu sene gribi önleyebilmek için hem  mevsimsel gribe karşı hem de pandemik H1N1 gribine karşı aşılanmayı önermektedir.

Domuz Gribi Aşısı Hakkında bilgiler için  >>>

CDC ye (Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezine)  göre mevsimsel grip aşısı pandemik H1N1 virüsüne karşı koruma sağlamayacaktır. Bu nedenle pandemik H1N1 grip aşısı mevsimsel grip aşısı yerine değil, bu aşıyla beraber uygulanmalıdır.   

Türkiye’de domuz gribindeki durum nedir?
Kasım 2009 itibariyle Sağlık Bakanlığının verilerine göre Türkiye’de 112 ölüm mevcuttur. Bunların 46’sında önceden altta yatan herhangi bir hastalık yoktu. Yani virüs, tamamen sağlıklı bireyler için de önemli ölçüde ölümcül olabilmektedir.

DOMUZ GRİBİ İLE İLGİLİ İSTATİKSEL BİLGİLER

İstatistiksel olarak domuz gribi kimlerde daha sık ortaya çıkıyor? 

Görüldüğü üzere domuz gribi en fazla 0-24 yaş arasındaki populasyonda daha sık olarak görülmektedir.

Hangi yaşlarda domuz gribine bağlı olarak hastaneye yatış (hospitalizasyon) oranı daha yüksektir?

Tablodan da anlaşılacağı gibi en fazla 0-4 yaş arasında olan çocuklarda hastaneye yatma olasılığı daha fazladır. Hospitalizasyon, "hastaneye yatış" anlamına gelmektedir.

İstatistiksel olarak hangi yaşlarda domuz gribine bağlı ölümler daha sık görülmektedir? 

 

Görüldüğü üzere domuz gribine bağlı nedenler (komplikasyonlar) sonucunda gelişen ölümler en fazla 24-48 yaşlar arasında görülmektedir.

İlgili Linkler:
Domuz Gribi Aşısı Hakkında bilgiler için  >>> 
Gebelikte ilaç kullanımı ve teratojenite ile ilgili bilgiler için  >>>


REFERANSLAR
1. Vogol FR, Hem SL. Immunologic  adjuvants. In: Plotkin S, Orenstein W, Offit P(eds.) Vaccine , 2008:59-71.
2. Phillips CJ,et al. Antibodies to squalene in US Navy Persian Gulf War veterans with chronic multisymptom illness. Vaccine. 2009 Jun 12;27(29):3921-6. Epub 2009 May 3.
3. Vogel FR, Caillet C, Kusters IC, Haensler J. Emulsion based adjuvants for influenza vaccines. Expert Rev Vaccines. 2009 Apr;8(4):483-92
2009 Pandemic influenza A (H1N1) vaccines in the European Union.
4. Eurosurveillance, Volume 14, Issue 41, 15 October 
Web Sitesi: http://www.eurosurveillance.org/ViewArticle.asp 
5. 09 H1N1 Influenza Vaccine and Pregnant Women: Information for Healthcare Providers. November 2, 2009, 11:00 AM ET
6. Zaman K, Roy E, Arifeen S, et al. Effectiveness of maternal influenza immunization in mothers and infants. NEJM 2008;359:1555-64
7. Viola Schultzea,*, Vicente D’Agostob,1, AndreasWackc,2, Deborah Novicki b,3, Juergen Zorna,4, Renald Henniga,5.Review: Safety of MF59TM adjuvant. Vaccine 26 (2008) 3209–3222
8. http://www.cdc.gov/h1n1flu/vaccination/.
9. http://www3.niaid.nih.gov/news/QA/vteuH1N1qa.htm
10. http://www.emea.europa.eu/erişim tarihi 19.10.09
11. http://www.cdc.gov/H1N1flu/erişim tarihi 19.10.09
12. Pandemrix EMEA Onaylı Prospektüs Bilgisi
13. Novartis pandemi aşısı EMEA Onaylı Prospektüs Bilgisi
14. The MIST (Management of Influenza in the Southern Hemisphere Trialists) Study Group 
Randomised trial of efficacy and safety of inhaled zanamivir in treatment of influenza A and B virus infections Lancet 1998; 352: 1877–81
15. http://ecdc.europa.eu/en/Health_Topics/influenza/antivirals.aspx  Accessed February 2009
16. http://www.clinicaltrials.gov/ct2/results?term=H1N1&pg=3erişim tarihi 19.10.09
17. World Health Organization. Global alert and response: pandemic (H1N1) 2009—update 60 [cited 2009 Aug 11].
Available from http://www.who.int/csr/don/2009_08_04/en/index.html
18. National Pandemic Flu Service. Welcome to the National Pandemic Flu Service [cited 2009 Aug 17].
Available from https://www.pandemicflu.direct.gov.uk
19. http://www.who.int/immunization/en/erişim tarihi 19.10.09