Siyam İkizleri (Yapışık İkizler)

Yapışık ikizler tek amnion keseli (monoamniyotik) ve tek kordonlu (monokoriyonik) tek yumurta ikizleri olup, döllenmiş yumurtanın organ gelişimi (organogenesis) başladıktan sonra bölünmesine bağlı olarak tam bir ayrılma olamaması sonucunda gelişen ikizlerdir.

Bölünme evresine göre bebekler değişik bölgelerden ve değişik derecelerde birbirlerine yapışıktırlar. Hatta bazen bir organı paylaşarak gelişmektedirler. Tek yumurta ikizi olduklarından cinsiyetleri her zaman aynıdır.

İstatistiksel Rakamlar
Yapışık ikizlere 40.000 doğumda bir rastlanır.  Ancak canlı doğumlara bakıldığında her 200.000 canlı doğumdan biri bu şekildedir.  Çünkü çoğu kısmı gebelik sürecinde tespit edilerek tahliye edilir veya kendiliğinden rahim içinde ölümle sonuçlanabilmektedir.

Kızlarda erkeklere göre 3 misli daha fazla görülür. Etki eden faktörler arasında genetik ve çevresel faktörler suçlanmaktadır, ancak kanıtlanmış kesin bir neden bulunamamıştır.

Bugüne kadar bildirilen yapışık üçüz ya da dördüz vakası yoktur.


Tarihçe
Chang ve Eng, Siyam'da 1811 yılında doğduklarında göğüslerinin alt kısmından bant şeklinde bir et parçası ile birbirlerine bağlıydılar ve karaciğerleri birleşikti. 17 yaşına gelene kadar annelerinin yanında basit bir yaşam sürdüler.1829 yılında Kaptan Coffin'in Amerika seyahati teklifini kabul ettiler ve Siyam Kralından alınan özel izin ile Amerika’ya gittiler. Siyamlı çifte oğlanlar olarak lanse edilen Chang ve Eng, kaptanın menajerliğinde gösterilere katıldılar. Bir ara İngiltere'ye giden ikizler burada soylulara teşhir edildiler ve Kraliyet ailesinden pek çok üye ile tanıştırıldılar.

Tüm seyahatleri boyunca her gittikleri yerde durumun anlaşılması ve cerrahi olarak ayrılmaları olasılığı açısından tıbbi deneylere maruz tutuldular. Turneler esnasında, onlara bakan gebelerin benzer bebekler doğuracakları gerekçesi ile Fransa'ya kabul edilmeyince Amerika'ya geri döndüler. 28 yaşına geldiklerinde Kuzey Karolina'da bir çiftlik aldılar ve tarım ile uğraşmaya başladılar. 1840 yılında A.B.D. vatandaşlığına geçtiler. 1843 yılında Adelaide Yates ve Sarah Anne isimli iki kız kardeş ile evlendiler. Daha sonraki 31 yıl boyunca tam 21 çocukları oldu. 1850'lerde yeniden gösteri dünyasına dönen ikizlerin sağlığı kötüleşmeye başlayınca 1870 yılında yeniden A.B.D.'ye döndüler.

17 Ocak 1874'de Eng gece yarısı garip bir his ile uyandı ve kardeşi Chang'ın öldüğünü fark etti. Birkaç saat sonra kendisi de öldü. Birkaç hafta sonra gövdeleri Philadelphia'ya getirildi ve otopsi uygulandı. Sonuçta Chang'ın beyin damarlarına giden bir pıhtı nedeni ile öldüğü anlaşıldı. O zamanlar Eng'in neden Chang'ın ölümünden hemen sonra öldüğü anlaşılamadı. Bazı hekimler korkudan hayatını kaybettiğini ileri sürdüler. Oysa bugün Eng'in kanama nedeni ile öldüğünü biliyoruz. Eng'in kanı Chang'ın ölü bedeninde göllenerek Eng'in de ölümüne neden olmuştu.

Cahng ve Eng, toplumun yapışık ikizlere ve fiziksel açıdan farklı olan bireylere bakışlarının değişmesini sağladı. İkizler, değişik olan bireylerin de normal hayatlarının, işlerinin ve sağlıklı ailelerinin olabileceğini kanıtladılar. Chang ve Eng tıp terminolojisine "Siyam İkizleri (Siamese twins, conjoined twins)" terminolojisini kazandırdılar.

Bilinen kayıtlı en eski yapışık ikiz vakalarından birisi Biddenden Maids olarak da tanınan Mary ve Eliza Chulkhurst kardeşlerdir.  1100 yılında İngiletere'de doğan bebekler tam 34 yıl bu şekilde yaşamışlardır. Kalça ve omuzlarından yapışık olan kızlar muhtemelen "pyopagus" türü yapışık ikizlerdi.  Kardeşlerden birinin ölmesi üzerine doktorlar cerrahi olarak gövdeleri ayırmak sureti ile diğer kardeşe yaşama şansı tanımayı umut ederken, o bunu kabul etmemiş, birlikte geldik birlikte gideriz diyerek birkaç saat sonra ölmüştür.

16. yüzyılda yaşayan Fransız Cerrah Ambroise Pare yapışık ikizlerin doğanın kurallarına aykırı olduğunu düşünüyordu ve bu anormal durumu açıklamak için değişik teoriler ortaya atmıştı. O'na göre yapışık ikizler Tanrı'nın kızgınlığını, Şeytanın ele geçirmesini, Tanrı'nın güç gösterme isteğini yansıtıyordu. Yine Pare'e göre kadının gebe iken çok sıkı kıyafetler giymesi, rahminin küçük olması veya uygun olmayan şekilde oturması bu acayip duruma yol açıyordu.

Nedeni açıklanamayan yapışık ikizler maalesef tarih boyu aşağılanmış, dışlanmış, aforoz edilmiş, hatta bazen sirk gösterilerinde kullanılmışlardır.

Klasifikasyon
Yapışık ikizler yapışıklığın olduğu bölgeye göre adlandırılır ve sınıflandırılırlar. Yunanca sabitlenmiş anlamına gelen "pagos" kelimesinden üretilen bir terminoloji kullanılır.

Kalp veya göbeği kapsamayanlar
Craniopagus: Birleşme kafa bölgesindedir. Yapışık ikizlerin %2'sini oluşturur
Pygopagus: Enseden olan birleşme (%19 oranında görülür)

Orta hat birleşmeleri (her zaman göbeği kapsar)
Thoracopagus: Göğüsün üst yarısından (göğüsten) olan yapışma. En sık görülen şekildir ve hemen her zaman bir kalbi iki bebek ortak paylaşır.
Cephalopagus: Son derece nadir görülür. Gövdenin üst yarısı yapışıktır.
Parapagus: Gövdenin alt yarısının yanlarının yapışık olması.
Ischiopagus: Gövdenin alt yarısının (kuyruk kemiğinden) yapışık olması
Omphalopagus: Gövdenin orta kısımlarının (göbeklerin) önden yapışık olması

Diğer nadir durumlar
Parazitik İkizler: İkizlerin gelişimi asimetriktir. Biri büyükken diğeri çok küçüktür ve tamamen büyük olana bağımlıdır.
Fetus in fetu: Tam gelişmemiş bir ikiz tekinin gelişmiş olan diğerinin gövdesi içinde bir yerlerde yer almasıdır.

İlgili linkler
İkiz Gebelik  >>>
Kaybolan İkiz (Vanishin Twin) Sendromu  >>>
Çoğul Gebeliklerde İlginç İstatistikler  >>>