PID (Pelvik İnflamatuar Hastalık)
PID (PIH) nedir?
PID, İngilizce’de "Pelvic Inflamatory Disease" kelimelerinin kısaltılışı ile kullanılan bir terim olmakla birlikte Türkçe’ye Pelvik İnflamatuar Hastalık (PIH) olarak çevrilebilir.
Tanım olarak uterus (rahim), tüpler, overler (yumurtalıklar) ve bu organlara ait bağ ve zarların enfeksiyonunu anlatmak için kullanılmaktadır.
PID, bu gün için kadınları etkileyen en yaygın ve ciddi hastalıklardan biridir. Sıklıkla doğurganlık çağındaki, seksüel olarak aktif olan kadınları etkiler ve her 7 kadından biri hayatları boyunca en az bir kez bu hastalığa maruz kalarak tedavi görmektedir.
PID, kısırlığın önlenebilir nedenleri arasında da en yaygın olanıdır. Bu enfeksiyon karın içinde ve özellikle tüplerde yapışıklıklar meydana getirmek suretiyle kısırlığa yol açabilirler. PID geçiren her kadın kısırlık riskini artırmış olur ve bu risk her PID geçirildiğinde yaklaşık olarak iki kat daha artmaktadır.
PID, ihmal edildiğinde kadınlarda ölüme neden olabilmektedir. Amerika’da her yıl PID e maruz kalan bir milyon kadından yaklaşık 250.000 i hastaneye yatarak tedavi altına alınmaktadır. Bunlardan binlercesi ağır enfeksiyon nedeniyle cerrahi operasyona yönlendirilmektedir.
Amerika’da her yıl ağır PID enfeksiyonu nedeniyle 150 den fazla kadın ölmektedir. PID in en sık nedeninin seks yoluyla geçen hastalıklar olduğu düşünülmektedir. Bu enfeksiyonlardan en sık PID e neden olanlar ise gonore ( bel soğukluğu ) ve clamydia enfeksiyonlarıdır. Tedavi edilmediği taktirde bu enfeksiyonlar PID e neden olabilirler.
PID, genellikle iki aşamada gelişir. İlk olarak etken mikro organizma serviksi (rahim ağzını) enfekte eder. Daha sonra, servikal enfeksiyon oluşmuş kadınların % 10 unda enfeksiyon uterus, tüpler, overler (yumurtalıklar) ve karın boşluğuna kadar yayılır. Enfeksiyonun serviksten diğer organlara nasıl yayıldığı tam olarak bilinememektedir.
PID in daha az sıklıkta görülen diğer sebepleri ise; tıbbi ya da hijyenik yolla olmayan düşükler (buna steriliteye dikkat edilmeden yapılan küretajlar da dahildir) , normal doğum sonrasındaki işlemler sırasında steriliteye dikkat edilmemesi veya herhangi bir vajinal enfeksiyon (özellikle seks yoluyla geçen enfeksiyonlar) varlığında spiral takma girişiminde bulunulması.
PID genellikle birden fazla seks partneri olan genç kadınlarda (25 yaşından küçük) görülür. Seks yoluyla geçen hastalıklardan birini bulunduran kadınlar ya da daha önce bir kez PID geçirmiş olan kadınlarda yeniden PID oluşma riski daha fazladır.
Erkek eşlerinin birden fazla seks partneri olan kadınlar, kendileri tek eşli olsalar bile PID yönünden yine de artmış bir riske sahip olacaklardır.
Belirtiler
PID ağır ya da hafif belirtiler verebilirken hiç bir belirti vermeden de seyredebilir. Sıklıkla görülen belirtiler aşağıdakiler gibidir ;
- Kötü kokulu Vajinal Akıntılar (lokore)
- İdrar yaparken acı ve ağrı duyma (disüri)
- Karın alt kısmında hissedilen orta dereceli bir ağrı (pelvik ağrı)
- Anormal uterin kanamalar
- Ateş, titreme ve üşüme
- Bulantı ve kusma
Teşhis
Doktorunuz tıbbi öykünüzü alırken sizin ve partnerinizin seksüel alışkanlıklarınızı da içeren bir dizi soru soracaktır. Ayrıca hastalığa ilişkin şikayetlerinizi ve kullandığınız doğum kontrol yöntemini de soracaktır. Daha sonra pelvik muayene yapacaktır. Bu muayene ile genital organlardaki ağrı, hassasiyet, varsa akıntının tipi ve enfeksiyonun hangi tarafı daha çok tuttuğu gibi bazı önemli sorulara cevap bulmaya çalışacaktır.
PID in teşhisi her zaman çok kolay olmamaktadır. Karın içinde ağrı oluşturan, örneğin apandisit gibi benzer akut hastalıklardaki ağrı ile karıştırılabilir.
Pelvik muayeneye destek olması amacıyla enfeksiyon varlığını teyid etmek için servikal sürüntü örnekleri mikroskopik incelemeye tabi tutulur ve kan tesleri istenir.
Eğer teşhis konusunda hala bir şüphe varsa aşağıdaki prosedürlere geçilir;
• Laparoskopi ; Karın içini görmek ve gerekirse bir takım girişimlerde bulunmak için çok küçük bir ya da iki kesi yerinden karın içine sokulan optik tüpler yoluyla yapılan cerrahi prosedürdür.
• Jinekolojik Ultrason ; Karın içinde enfeksiyona bağlı olarak herhangi bir yerde apse ya da cerahat olup olmadığını değerlendirmek için kullanılır. Ayrıca karın içinde benzer tipte ağrıya neden olabilecek diğer akut hastalıkların ayırt edilmesinde de oldukça bilgi verici bir teşhis metodudur.
Korunma Yöntemleri
Cinsel ilişkiden tamamen kaçınılsa bile PID e yakalanılmaz diye bir garanti yoktur. Bununla birlikte,hem erkek hem de kadın açısından tek partnerli bir cinsel yaşam (her iki tarafın daha önceki partnerlerinde de cinsel bir hastalık bulunmamış olursa) PID için oldukça koruyucudur.
Cinsel ilişkilerde prezervatif, diafram ve servikal kap gibi bariyer yöntemlerinden birinin kullanılması da seks yoluyla geçen hastalıklar ve dolayısıyla PID açısından koruma sağlayacaktır.
Oral kontaseptif (Doğum Kontrol Hapları) kullanımı PID nedeniyle hastane tedavisi gereken hasta sayısını oldukça azaltmakla birlikte, birden fazla seks partneri olan kadınların spermisid ve bir bariyer metodunu birlikte kullanmalarında fayda olacaktır.
Doğum kontrolü amacıyla başka bir yöntem kullanıyor olsanız da (örneğin Doğum Kontrol Hapları ) özellikle birden fazla seks partneriniz varsa ya da seks parnerinizin sizden başka da partnerleri olabileceğini düşünüyorsanız cinsel ilişkilerde prezervatif ya da foam benzeri korunma yollarını kullanmanız, seks yoluyla geçen hastalıklara ve dolayısıyla PID e yakalanma riskininizi oldukça azaltacaktır.
Seks yoluyla geçen hastalığa ya da PID e maruz kalındığında sadece hastanın kendisi değil onun seks partnerleri de tedavi görmek zorundadırlar. Hatta her iki tarafın varsa diğer seks partnerleri de tedavi olmalıdırlar. Enfekte olan kadın kendisi tedavi görmekle birlikte partneri tedavi olmadıkça onunla cinsel ilişkiye girmemelidir, aksi halde kendi tedavisi de başarısızlıkla sonuçlanacaktır.
Tedavi
PID in esas tedavisi antibiyotiklerledir. Çoğu vakada antibiyotikler tek başına enfeksiyonu yok etmekte başarılı olurlar. Birden fazla etken mikro organizmayla meydana gelmiş olan bir PID için tek bir antibiyotik yeterli olmayabilir ki bu durumda kombine antibiyotik tedavileri önerilir.
Antibiyotikler enfeksiyonun şiddetine göre ağız yoluyla veya tercihen hastanede damar içi yoluyla uygulanabilmektedir. Eğer ağız yoluyla verilmişse verilen tedavi peryodu tamamlanmadan tedavi kesilmemesi gerekir. Bunun nedeni eğer belirtiler kaybolsa da PID in devam ediyor olabilmesidir.
Çoğu kez tedavi süresi 10 – 14 gün kadardır ve kesinlikle tedavinin kesilmesi için enfeksiyonun tamamen yok edildiğinden emin olunması gerekir.
PID için tedavinize başlandığında 3-4 gün sonra tekrar doktorunuza görünmeniz gerekebilir. Bunun nedeni tedavinin etkinliğinin başlayıp başlamadığını kontrol etmektir. Eğer gelişmeler beklenildiği gibi olmuyorsa muhtemelen hastanede daha etkili bir tedavi şekline geçilmesini gerekebilir.
Aynı zamanda eğer teşhis kesin olarak konulamamış ve özellikle apandisit için ayırıcı tanı yapılamamışsa da hastanede takip gerekebilir. Eğer çok yüksek ateş ve ağır derecede bulantı ve kusma varsa, bu da hastaneye yatış ve damar içi antibiyotik tedavisi için nedendir.
Eğer antibiyoterapi yeterli olmazsa ya da doktorunuz patlamış bir abseden şüpelenirse cerrahi tedavi gerekebilir.
Herhangi bir ciddi enfeksiyonda bu tadaviler yanında aktiviteyi azaltarak dinlenmek de vücudun yeniden toparlanmasına yardımcı olacaktır. Ağrı ve rahatsızlıklar ağrı kesiciler ve alt karına sıcak uygulama ile nispeten azaltılabilir.
Ancak kesin tanı konmadan ya da kontrol altında olmadan ağrı kesici kullanmak, mevcut tabloyu maskeleyerek yanlış teşhise neden olabileceği için uygun değildir.
Ne zaman doktora başvurmalı?
Eğer PID e ait herhangi bir belirti tesbit etmeniz halinde hemen doktorunuza görünmelisiniz.
Ayrıca daha önce bir PID geçirmiş iseniz, belirtilerden herhangi birinin ortaya çıkması ile , yeni bir enfeksiyon açısından tedbirli olmak ve yine doktora görünmekte yarar vardır.
İzlem
PID, sağlığınızı ve yaşam konforunuzu tehdit ediyor olmakla birlikte uygun tedavi ve takip ile vücuttan atılabilir ve ilerde doğabilecek problemler engellenebilir.
Doktorunuzun önerilerine uymak, verilen tedaviyi düzenli ve tam olarak uygulamak ve çağırıldığınız kontrollere zamanında gitmek sağlığınız için önemlidir.
Yeni bir enfeksiyondan korunmak için de seks partnerinizin de (ya da partnerlerinizin) tedavi edilmesi şarttır.
PID in daha kötü komplikasyonlarına maruz kalmamak için en önemli anahtar korunmadır. Eğer daha önce PID geçirdiyseniz ya da hastalık açısından risk altında iseniz mutlaka doktorunuzla görüşün. Doktorunuz hastalık halinde olabilecek belirtiler ve korunma konusunda sizi bilgilendirecektir.
