Erkek Faktöründe Genel Bilgiler

Kısırlık kelimesi "infertilite", kısır "infertil", gebe kalabilme "fertilite", gebe kalabilir "fertil",  gebeliğin başlangıcı olan döllenme olayı ise "fertilizasyon" kelimeleri ile eş anlamlıdır.

Kısırlıkta Erkek Faktörü Nedir?
"Erkek faktörü (=male factor)" terimi, infertilite nedenlerinin erkeğe bağlı olduğunun düşünüldüğü genellikle sperm anormalliklerinde kullanılan bir terimdir.

Erkek kısırlığı veya erkeğe bağlı kısırlık ise İngilizce terimlerle "male infertility" ismi ile anılmaktadır.

Kısırlık Araştırmalarına Kimden Başlanmalıdır?
Kısırlığın nedeni araştırmaya öncelikle erkekten başlanmalıdır. Keza kadında kısırlık nedenleri çok çeşitli olabileceği için yapılacak testler de fazladır. Ancak erkeğe kısırlığın erkeğe bağlı olup olmadığını araştırma çok daha kolaydır.

Yalnızca bir semen analizi (spermiogram testi) ile bile male factor olup olmadığı belirlenebilir.

Çocukları olmayan çiftlerin yaklaşık %30-50’sinde problem erkekten kaynaklanmaktadır.

Erkek kısırlık (male factor) probleminde çözümler artıyor...
Erkek infertilitesi tedavisinde özellikle son 15 yıl içinde uygulanan teknikler ile hızlı bir ilerleme kaydedilmiştir. Özellikle "mikroenjeksiyon tekniği (ICSI, iğneli gebelik)" daha önceden tedavi edilemeyen erkeğe ait bir çok infertilite faktörüne çözüm getirmiştir.

Erkek Kısırlığı (male factor) Araştırmalarında Neler Vardır?
Boşalma sırasında, semen örneğinde, yeterli sayıda, normal morfolojili (düzgün görünümlü) ve hareketli sperm olmalıdır ki döllenme gerçekleşebilsin.

Erkeğin değerlendirilmesi üroloji uzmanı tarafından yapılır. Araştırmada öncelikle kişinin genel sağlık durumu, alışkanlıkları (sigara, alkol vb), cinsel ilişki sıklığı, sertleşme (ereksiyon), boşalma (ejakulasyon) gibi fizyolojik cinsel fonksiyonları sorgulanır.

Spermiyogram (Semen Analizi, Meni Testi)  ile sperm sayısı, normal spermlerin anormal şekilli spermlere oranı, hareket seviyesi iyi olan sperm miktarı değerlendirilir.

"Kruger kriterleri" özellikle sperm şekil bozukluklarını göz önüne alan bir değerlendirme yöntemidir. Özel bir boyama sonrası sperm şekil (morfoloji) özellikleri incelenerek sperm örneğinin fertilite (doğurganlık) kapasitesi belirlenir.

Sperm analizi sonucuna göre ideal şekilde karar verebilmek için, ayrı ayrı dönemlerde yapılmış en az iki farklı sperm örneği incelenmelidir.

Erkek Infertilitesinde (male infertility) İleri Tetkikler Nelerdir?
Sperm analizinde bir fertilite sorunu saptanırsa erkeğin fiziksel ve hormonal ileri muayenesine geçilir.

Erkeğin tıbbi hastalıkları sorgulanır. Şeker hastalığı, astım, kronik böbrek ve karaciğer hastalıkları gibi tıbbi hastalıklar erkek üretkenliğini etkileyebilmektedir.

Sistemik enfeksiyon hastalıkları ile genital bölgedeki belirgin veya anlaşılmayan bazı enfeksiyöz hastalıklar da infertilite nedeni olabilmektedir.

Gonore (bel soğukluğu), klamidya, ureaplasma ve diğer bir çok cinsel temasla geçen hastalıklar 'daki mikrobik etken cinsel bölge hastalıklarına yol açabilir.

Çevresel toksik etkenlere maruz kalma (radyasyon, egzoz gazları, boyalar vs), kullanılan ilaçlar, dar pantolon giyme, sigara, alkol, geçmişte ya da halen geçirilen enfeksiyonlar doğurganlık düzeyini etkiler.

"Scrotum" adı verilen torbalardaki toplardamarlar genişlemelerine bağlı varikosel rahatsızlığı, erkek faktöründe sıklıkla karşımıza çıkabilen bir durumdur. Bu durumda sperm sayısı ve kalitesi etkilenebilmektedir. Tedavi için cerrahi bir operasyon gerekebilir.

Erkek faktörü (male factor) araştırılmasında, rutin incelemelerin yanı sıra özel bazı hormonal testler ve bir urologdan üroloji konsültasyonu istenebilir. FSH, LH, Testosteron gibi hormon düzeyleri bakılabilir.

Skrotal ultrason ile ve doppler ultrason tekniği ile testisler ve buradaki kan akımı incelenebilir.

Testis biyopsisi; sperm sorunlarının, kanalların tıkalı olmasına mı, yoksa testis yapısındaki bozukluğuna mı bağlı olduğunu anlamak için yapılan bir incelemedir. Azospermi, ciddi oligo-asteno-terato-spermi gibi şiddetli sperm sorunlarında diğer muayene ve incelemelerin sonucuna göre karar verilerek uygulanır.

Yukarıda belirtilen testlerden bir kısmı sadece özel durumlarda uygulanır. Çoğu zaman basit testler ile tanı konulabilmekte ve daha ileri incelemelere gerek kalmamaktadır.

Tüp bebek uygulamaları başladıktan sonra, erkeğe ait bir çok infertilite nedeninde, gebeliğe ulaşma oranları her geçen gün artmıştır. Eski dönemlerde çocuk sahibi olması hayal bile edilmeyen durumlar, TESE, TESA ve mikroenjeksiyon (ICSI) teknikleri gibi  Erkeklere uygulanabilen yöntemler  sayesinde artık çözülebilir sorunlar haline gelmiştir.

Erkek kısırlığında tek bir sperm ile bile gebelik oluşturulabilmektedir. Her geçen gün bu tedavi yöntemlerinin başarı oranları yüz güldürücü bir hızla artmaktadır.

ERKEK KISIRLIĞINDA GENETİK İNCELEME


Erkeklerde sperm sayısının ileri derecede düşük
olması ya da hiç olmaması (azoospermi) bazı
genetik bozukluklarla birlikte olabilir.



Kromozomlardaki çeşitli yapısal ve sayısal değişiklikler yanında özellikle "Y kromozomu" olarak adlandırılan erkek cinsiyet kromozomundaki bazı değişiklikler infertilite yakınması ile başvuran erkeklerde %5-15 sıklıkla görülmektedir. "Y kromozomu delesyonu" önemli bir kısırlık (male factor) sebebidir.

Genetik değerlendirme, hem infertilite nedeninin ortaya konması hem de tedavi sonrasında gebelik meydana gelirse bunun doğacak olan bebeğe aktarılma riskini ortaya koyması bakımından son derece önemlidir.